«Αφηγήσεις #09» “από την εξέγερση στην Αλικαρνασσό, στον Κορυδαλλό του 1995, στο Μαλανδρίνο το 2007, μέχρι τους αγώνες του σήμερα”

Εισήγηση της Σοφίας Κυρίτση που διαβάστηκε σε εκδήλωση στο χώρο ΣΤΕΓΑΣΤΡΟ την περασμένη Πέμπτη στο Γαλάτσι. 

Θα ήθελα σαν αρχή να κάνω μια σύντομη παρουσίαση της υπόθεσης μου, για να ξέρετε γιατί κλήθηκα να μιλήσω για τις εμπειρίες μου σαν πολιτική κρατούμενη, μια που έμεινα στην φυλακή για τριάμισι περίπου χρόνια και αποφυλακίστηκα μετά από 50 ημέρες απεργίας πείνας εμένα και 60 ημέρες των συντρόφων Φίλιππα Κυρίτση, Γιάννη Σκανδάλη και Κυριάκου Μοίρα. Και μετά ασχολήθηκα με τον ευρύτερο χώρο για ένα κίνημα για τις φυλακές.

Με συνέλαβαν το 1978 μαζί με τον Φίλιππα Κυρίτση για 8 μολότοφ που δεν βρέθηκαν καν στο σπίτι μας. Η σύλληψη είχε σκοπιμότητα να μας εμφανίσουν σαν φοβερούς και τρομερούς τρομοκράτες και να προχωρήσουν σ’ ένα αντιτρομοκρατικό νομοσχέδιο την ίδια εποχή που οι Έλληνες φασίστες βάζανε βόμβες σε κινηματογράφους, τραυματίζανε κλπ.

Έτσι επιδιώκανε να αποδώσουν την ίδια βαρύτητα στα δυο άκρα. Με την κατάλληλη παρουσίαση από εφημερίδες και Μ.Μ.Ε. παρουσιαστήκαμε σαν μεγάλος κίνδυνος για την κοινωνία. Αυτή είναι μέθοδος που σε όλες τις εποχές πιάνει, αρκεί να μη πέσεις στη παγίδα. Ακόμη κι εσύ που στη δική σου πλάτη παίζουν. Να μη δεχτείς δηλαδή πως πράγματι τους έκανες τόσο μεγάλη ζημιά και είσαι ένας τρομοκράτης, όπως σε παρουσιάζουν. Αυτά μπαίνουν στο υποσυνείδητο και καλλιεργούνται.

Και πριν αυτή τη σύλληψη μου ήμουν ενεργή και δραστήρια στον αναρχικό χώρο κι αρκετά γνωστή σ’ αυτόν. Ένα χρόνο πριν αυτή τη σύλληψη είχα ξανασυλληφθεί και περάσει από δίκη. Αυτό δείχνει πως δεν με συλλάβανε έτσι στο σωρό, τυχαία. Ήξεραν ποια ήμουν.

Εκείνη την εποχή ο αναρχικός χώρος δεν ήταν τόσο μαζικός. Μπορώ να πω πως οι αναρχικοί θεωρούνταν κάτι εντελώς ανατρεπτικό, ουτοπικό. Ήταν η εποχή της μεταπολίτευσης, μετά από 7 χρόνια δικτατορίας, και κυριαρχούσαν οι αριστερές τάσεις στους μη συντηρητικούς κύκλους.

Αλλά άλλο οι αριστερές ιδέες κι άλλο οι αναρχικές. Οι πρώτες έφερναν αέρα αλλαγής οι δεύτερες φαινόντουσαν εξωπραγματικές.
Κλείνω εδώ την σύντομη παρουσίαση.

Σαν αναρχική δεν επικέντρωσα ποτέ τα ενδιαφέροντα μου σε νόμους, νομοσχέδια, ποινικούς κώδικες κλπ. Το κράτος προκειμένου να συνεχιστεί η λειτουργία του, προκειμένου να συνεχίσει να υπάρχει σαν μηχανισμός, διατηρεί, ψηφίζει μέσα απ’ τη βουλή και εφαρμόζει με τα υπουργεία και το δικαστικό σώμα, νόμους, διατάξεις, κώδικες και κανόνες, ανεξάρτητα αν εγώ ή κάποιοι άλλοι διαφωνούν μ’ αυτό. Το κράτος για να κρατάει και τις “δημοκρατικές” ισορροπίες αλλά και μια όσο το δυνατό “εύρυθμη” λειτουργία της κοινωνίας, θεσπίζει και νόμους ευεργετικούς για πολίτες που αδικούνται.

Όμως, το πόσο τηρούνται αυτοί είναι μια μεγάλη κουβέντα. Είναι γνωστό πως “ο νόμος είναι σαν τον ιστό της αράχνης, τα μικρά έντομα πιάνονται, ενώ τα μεγάλα τον σχίζουν και περνάνε”.

Εφαρμόζεται δηλαδή αναλόγως των συμφερόντων του κράτους, του μηχανισμού του και των υπαλλήλων αυτού. Δεν επικεντρώνω λοιπόν την δράση μου στο νέο ποινικό κώδικα που ψηφίζεται. Κάτι τέτοιο θα μ’ έκανε να αυταπατώμαι και θα με εξαντλούσε, βάζοντας στην άκρη τα καθημερινά προβλήματα των φυλακών, τα προβλήματα των έγκλειστων στις φυλακές.

Στο δικαστήριο που μας δίκασε, τόσο εγώ όσο κι ο σύντροφος Φ. Κυρίτσης αρνηθήκαμε να συμμετάσχουμε, διώξαμε τους δικηγόρους και μ’ αυτό το τρόπο θα έλεγα υποτιμήσαμε την ύπαρξη του δικαστηρίου, όσο και τις βαριές κατηγορίες που μας απέδωσαν.

Τότε δεν υπήρχε η δυνατότητα άλλου δικαστηρίου σε δεύτερο βαθμό, ήταν το μόνο δικαστήριο που θα έκρινε τη θέση μας, τη τύχη μας. Πιστεύω αυτή η στάση μας απέναντι στο δικαστήριο ήταν που ενόχλησε και το έκανε να μας ρίξει 5 χρόνια σε μένα, αναγνωρίζοντας “το νεαρό της ηλικίας μου”, και 9 χρόνια στον Φίλιππα, κατά συγχώνευση και για τους δυο μας.

Δεν ήταν τα αδικήματα, για τα οποία μας κατηγορούσαν, αυτά για τα οποία μας καταδικάσανε σε τόσο μεγάλες ποινές, αλλά για την στάση μας στο δικαστήριο. Το επαναλαμβάνω γιατί έχει πολύ μεγάλη σημασία, για να δείτε πως λειτουργούν οι νόμοι και τα δικαστήρια. Επικαλέστηκα στη διάρκεια της φυλάκισης μου τους νόμους για την αποφυλάκιση μου αλλά αυτό το έκανα κατά κάποιο τρόπο εκβιαστικά, για το κράτος, με αγώνες, με απεργίες πείνας και με διάφορους άλλους τρόπους, με αποτέλεσμα να φτιαχτεί ένα κίνημα συμπαράστασης έξω απ’ τις φυλακές.

Ένα κίνημα συμπαράστασης που δεν επικεντρώθηκε μόνο στην αποφυλάκιση των πολιτικών κρατούμενων, αλλά πλάτυνε σ’ ένα κίνημα φυλακών.
Αυτό φυσικά δεν έγινε από μόνο του. Οι πολιτικοί κρατούμενοι εκείνης της εποχής και ήταν πολύ λιγότεροι απ’ όσους είναι σήμερα, και συνεργάστηκαν, και βγάζανε προς τα έξω τη καθημερινότητα των φυλακών. Π.χ. ενδεικτικά αναφέρω τα όσα καταγγέλθηκαν για τον βασανιστή ψυχίατρο των φυλακών Μάριο Μαράτο.

Έχει τεράστια σημασία η συνεργασία απέναντι στον κοινό εχθρό. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι, οι ποινικοί, βλέπανε, ζούσανε αυτή τη συνεργασία των πολιτικών κρατούμενων και την αναγνώρισαν σαν δύναμη. Έτσι κάποιοι απ’ αυτούς, όπως ο Γιάννης Πετρόπουλος, μπόρεσαν να ξεπεράσουν την αδυναμία του κλειστού κύκλου των φυλακών και να μιλήσουν προς τα έξω, να δράσουν μ’ ένα τρόπο που ξεπέρναγε τους τοίχους. Ο Γιάννης Πετρόπουλος είναι ένας σπάνιος άνθρωπος, ένας άνθρωπος έξυπνος που οι εμπειρίες του δεν τον εγκλώβισαν, δεν τον περιθωριοποίησαν, αντιθέτως τον βοήθησαν να βγάλει συμπεράσματα, να εξελιχθεί.

Η συνδρομή του είναι μεγάλη στο κίνημα των φυλακών, τόσο μέσα απ’ τα βιβλία του, όσο κι απ’ τη δράση του. Υπάρχει ένα λεπτό σημείο, κι αυτό είναι το κατά πόσο αποδέχεσαι τη φυλάκιση σου, την καθημερινότητα σου μέσα στη φυλακή, και πόσο το αρνείσαι αυτό. Είναι δύσκολο να το ελέγξεις αλλά κατά τη γνώμη μου, πρέπει να ξεκινάς από βασικά ζητήματα που δείχνουν κατά κάποιο τρόπο τη προσαρμογή σου σαν φυλακισμένος, ειδικά όταν είσαι πολιτικός κρατούμενος. Ένα από αυτά τα ζητήματα είναι να ζητήσεις μεροκάματα για μείωση της ποινής.

Όπως κι έξω απ’ τη φυλακή, κάθε άτομο που έχει τις θέσεις του και τις ιδέες του για την κοινωνία και ζει και αγωνίζεται γι’ αυτές, έτσι και στη φυλακή θα έπρεπε να κάνει το ίδιο και να αγωνίζεται, να καταγγέλλει όσα βλέπει γύρω του. Τώρα αυτό που παρατηρώ εγώ είναι μια μάχιμη κατάσταση κάποιων πολιτικών κρατούμενων στις φυλακές, αλλά μεταξύ τους! Με συμπεριφορές τραμπούκικες, λούμπεν κατάπτυστες.

Με διάφορες φιλίες μεταξύ ποινικών κρατούμενων τύπου Βλαστού! Και τις ανάλογες συμπεριφορές που εφαρμόζει ένας Βλαστός. Οι φιλίες με μαφιόζους που είναι ικανοί να ελέγχουν τη φυλακή, μεταλλάσσουν τον πολιτικό χαρακτήρα και προκειμένου να συνυπάρξεις μαζί τους υιοθετείς την ανάλογη συμπεριφορά. Δείχνει πως προσαρμόζεσαι στον χώρο που βρίσκεσαι και παύει η συμπεριφορά σου να έχει τον χαρακτήρα της καταγγελίας και του αγώνα.

Πιστεύω πως είναι πολύ σημαντική και αποτελεσματική η συνεργασία μεταξύ των πολιτικών κρατούμενων. Δείχνει και είναι δύναμη. Τέτοιες συμπεριφορές τραμπούκικες με ξυλοδαρμούς και μαχαιρώματα είναι καταδικαστέες και δεν έχουν καμιά δικαιολογία. Στην μεγάλη εξέγερση του 1981 στις γυναικείες φυλακές που κατέληξε σε βίαιη καταστολή, συμμετείχαμε πολιτικές κρατούμενες με πολύ μεγάλες πολιτικές διαφορές μεταξύ μας. Τότε χρησιμοποίησα τα ένδικα μέσα για να δώσω την έκταση που χρειάζονταν και να μη ξεχαστεί και σβήσει ο αγώνας μετά την βίαιη καταστολή του.

Έκανα μήνυση ενάντια στους υπεύθυνους της καταστολής. Κατά της διευθύντριας των φυλακών, υπαρχιφυλάκων κλπ. Όμως άλλη μια ευκαιρία χάθηκε. Οι σύντροφοι έξω δεν δώσανε σημασία, δεν τη στήριξαν και ποτέ δεν έφθασε στις δικαστικές αίθουσες, στο ακροατήριο. Πριν λίγες μέρες διάβασα πως άλλος ένας κρατούμενος πέθανε από ναρκωτικά στις φυλακές Κορυδαλλού, ενώ ένας άλλος κατέληξε στο νοσοκομείο από την ίδια αιτία.

Αυτά είναι γεγονότα σοβαρά που θα ’πρεπε όχι απλά να καταγγέλλονται αλλά να δημιουργούν και αντίδραση. Πριν ένα χρόνο περίπου δημοσιεύτηκαν κάποιες φωτογραφίες από εξαθλιωμένους άρρωστους, ίσως κι ετοιμοθάνατους, κρατούμενους στο νοσοκομείο κρατουμένων. Κάποιοι απ’ αυτούς μιλήσανε για την κατάσταση τους. Αυτή είναι η καθημερινότητα που λέω, στις φυλακές. Από τη μία βραχιολάκια παρακολούθησης, που πληρώνει κι ο ίδιος ο κρατούμενος (!!!!), και άδειες κάποιων ελάχιστων ημερών, που πασχίζει κάποιος να πάρει, κι απ’ την άλλη η αθλιότητα, η κόλαση.

Έχει αξία να λέμε μεγάλες κουβέντες χωρίς ν αναφερόμαστε σ’ αυτή τη πραγματικότητα; Μπορεί να πείτε πως άλλη η εποχή τότε, άλλη τώρα. Κι εγώ θα σας πω, δεν κάνουν οι εποχές την δράση μας, τις ιδέες μας. Σ’ όλες τις εποχές πρέπει να βρίσκουμε το τρόπο να μιλάμε, να δίνουμε το στίγμα μας για όλα αυτά.

Και στην εποχή που ήμουν εγώ στη φυλακή δεν ήταν καθόλου ρόδινα τα πράγματα. Ούτε καρτοτηλέφωνα δεν είχαν οι φυλακές, ενώ, μετά τη δικτατορία, οι ίδιοι άνθρωποι που ήταν υπάλληλοι της, οι ίδιοι εξακολουθούσαν να είναι στα πόστα τους.

Και οι λιγοστοί πολιτικοί κρατούμενοι, βασανίζονταν από τη σύλληψη τους έως και μέσα στις φυλακές. Ο Γιάννης Μπουκετσίδης βασανίστηκε με φάλαγγα όταν τον συλλάβανε, ο Γιάννης Σκανδάλης βασανίστηκε άγρια επανειλημμένως μέσα στις φυλακές, ο Φίλιππας Κυρίτσης δέθηκε στα μπουντρούμια της απομόνωσης του ψυχιατρείου των φυλακών, επειδή έκανε απεργία πείνας και για τον ίδιο λόγο του κάνανε αναγκαστική σίτιση, ο Κυριάκος Μοίρας επίσης ξυλοκοπήθηκε αγρίως μέσα στις φυλακές κι εγώ, ακόμη και πέρα από τον ξυλοδαρμό μου μέχρι λιποθυμίας μετά την εξέγερση στις γυναικείες φυλακές, δέχτηκα πολλές ψυχολογικές επιθέσεις.

Πως θα μπορούσαμε να τ’ αντιμετωπίσουμε όλα αυτά, κι άλλα που δε χρειάζεται ν’ αναφέρω τώρα, αν δεν συνεργαζόμασταν; Πως θα μπορούσαμε να κλείνουμε τα μάτια και να μη βλέπουμε τους ανθρώπους γύρω μας; Να μη μιλάμε μαζί τους γιατί ήταν “οι φτωχοδιάβολοι” και δεν είχαν κανενός είδους ισχύ και δύναμη στις φυλακές; Η γνώμη μου είναι πως δεν πρέπει ν’ αποδεχόμαστε ούτε υποσυνείδητα, τα ποινικά αδικήματα που μας προσάπτουν, γιατί είναι γεγονός πως η όποια δράση δεν έχει τέτοια εγκληματική μορφή απέναντι στη κοινωνία. Οι φασίστες μπορούν να σκοτώνουν ελεύθερα, να πουλούν ανθρώπους κι άλλα πολλά, και να είναι στη προτίμηση του ελληνικού λαού και στη βουλή.

Μα είναι εμφανέστατο. Έτσι λειτουργούν σαν παράδειγμα για την φασιστικοποίηση της κοινωνίας, με παρόμοιες συμπεριφορές. Κι αυτό είναι που προωθεί το κράτος, η ισχύ, η δύναμη, η εξουσία απέναντι σ’ άλλους ανθρώπους. Διαπαιδαγωγεί έτσι ανθρώπους αρπακτικά, ανθρώπους χωρίς ήθος, χωρίς σχέσεις συνεργασίας προς κάτι εποικοδομητικό για όλους. Και στο τέλος, ανθρώπους ανδρείκελα στα χέρια του συστήματος.

Κάποτε έγραψα ένα μικρό βιβλιαράκι με πραγματικές ιστορίες γυναικών στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού. Τυπώθηκε με δικά μας έξοδα, εμένα και του Φίλιππα Κυρίτση. Το μόνο που ήθελα μέσα απ’ αυτό ήταν να απομυθοποιήσω τις γυναίκες που βρέθηκαν στη φυλακή, να τις φέρω πιο κοντά στους ανθρώπους έξω απ’ τις φυλακές, να τις κάνω οικείες κατά κάποιο τρόπο για τους άλλους και να δουν όλοι πως οι ιστορίες τους δεν διαφέρουν από τις δικές τους προσωπικές ιστορίες.

Το βιβλίο αυτό έχει εξαντληθεί από τα πρώτα χρόνια κυκλοφορίας του, το 1986-1987-1988 κι από τότε κανείς δεν ασχολήθηκε στα σοβαρά για να ξανακυκλοφορήσει. Κάποια στιγμή ζήτησα κι από πρώην πολιτικές κρατούμενες που φυλακίστηκαν πολλά χρόνια μετά από μένα να γράψουν κάτι και να ξαναβγεί. Το δέχτηκαν αλλά ως εκεί. Τίποτα δε προχώρησε.

Αυτό το αναφέρω γιατί είναι ενδεικτικό κατ’ εμένα, πως όλοι μιλάμε γενικά για τις φυλακές, αλλά δε προχωράμε παρακάτω.
Δεν θέλω άλλο να σας κουράσω, σε άλλη συνάντηση γι αυτό το θέμα μπορούμε να πούμε περισσότερα, κι ελπίζω ως τότε να έχουν ξεπεραστεί οι αντιδικίες των πολιτικών κρατούμενων και να μιλάμε πια για τους αγώνες τους από κοινού.