Κάτω από το φασισμό

Υπήρχαν όμως στη Φασιστική Πλευρά και γυναίκες που δεν ήταν εξαπατημένες ή πειθήνιες βοηθοί. Η Φάλαγγα περιλάμβανε γυναικείες κινήσεις· οι Καρλιστές και η Φάλαγγα περιλάμβανε γυναικείες ενώσεις και η Ναζιστική  Οργάνωση Γυναικών  ήταν δραστήρια στην Ισπανία. Η Πιλάρ Πρίμο ντε Ριβέρα διακρινόταν για τη δράση της σε μια από τις φατρίες που εναντιώνονταν στο Φράνκο στα πλαίσια της «ιδεολογικής ποικιλίας» του Εθνικιστικού Στρατοπέδου και διεύθυνε τη Κοινωνική Βοήθεια που ιδρύθηκε το 1936 από τη χήρα ενός Φαλαγγίτη ηγέτη. Αυτή η οργάνωση επιστράτευε γυναίκες για κοινωνική εργασία· όλοι οι οικονομικοί της πόροι προέρχονταν από Φαλαγγίτισες. Αργότερα θεσπίστηκε επίσημα η κοινωνική υπηρεσία για γυναίκες από 17 μέχρι 35 ετών. Θεωρητικά η συμμετοχή ήταν εθελοντική. Απαραίτητες προυποθέσεις για να δώσει μια γυναίκα εξετάσεις και να προσληφθεί σε διοικητική θέση ήταν μια εξάμηνη – τουλάχιστον – διαρκής υπηρεσία ή έξι διαδοχικά διαστήματα διάρκειας τουλάχιστον ενός μήνα. Εξαιρούνταν οι ανάπηρες, οι χήρες μ’ ένα ή περισσότερα παιδιά και οι παντρεμένες, σύμφωνα με τις αντιδραστικές αντιλήψεις για «ιερή οικογενειακή θαλπωρή» και για τη θέση των γυναικών στο σπίτι.

Οι γυναίκες προσέφεραν στον Εθνικιστικό Στρατό τις συνηθισμένες υπηρεσίες: νοσηλευτικές, καθαριότητας, μαγειρέματος μερικές ίσως υπηρέτησαν στο στρατό, αλλά η γυναικεία συμμετοχή στη Δεξιά ήταν πολύ λιγότερη αξιόλογη απ’ ότι στην Αριστερά. Η αντίθεση ήταν αξιοσημείωτη. Στο Vigo που είχε καταληφθεί απ’ του Εθνικιστές, σπάνια συναντούσες γυναίκα στους δρόμους. Οι Εθνικιστές επίσης είχαν γνώση αυτής της διαφοράς: ένα υπόμνημα που βρέθηκε σ’ έναν απ’ τους αξιωματικούς, τους συνιστούσε να μη γίνονται φυλετικές διακρίσεις στην καταστολή, εφόσον μεγάλος αριθμός γυναικών αγωνίζονταν στο πλευρό του εχθρού. Μερικοί έκαναν διακρίσεις, επιφυλάσσοντας «ειδική μεταχείριση» στις γυναίκες που ήταν στο αντίπαλο στρατόπεδο·  ο πιο περιβόητος απ’ όλους ήταν ο στρατηγός Queipo de Llliano που στις ραδιοφωνικές εκπομπές του απ’ τη Σεβίλλη ούρλιαζε και απειλούσε τις «συζήγους των αναρχικών και των κομμουνιστών», με όρους που ανήκουν στο χώρο της σεξουαλικής ψυχοπαθολογίας. (Αξιοσημείωτη είναι η αντίληψη του ότι οι ίδιες δεν μπορούσαν να είναι αναρχικές ή κομμουνίστριες από μόνες τους).

Λιγώτερο υστερικές μορφές αντι-ελευθεριακής δράσης τέθηκαν απ’ την αρχή σ’ εφαρμογή, απ’ την κατάργηση των λαϊκών μέρων της Δημοκρατίας – συμπεριλαμβανομένου και του διαζυγίου- μέχρι μια καμπάνια αγνότητας στο ζήτημα του ντυσίματος και την καταδίκη των ακάλυπτων ποδιών. Οι Ισπανίδες έπρπε ν’αποδεχτούν τον παραδοσιακό πειθήνιο ρόλο. Το σχολείο αντιμετωπιζόταν σαν ένας θεσμός όπου οι νεαρές κοπέλες μπορούσαν να διδαχθούν τα «υψηλά τους καθήκοντα» στην οικογένεια και το σπίτι.

Αυτό το είδος προπαγάνδας συνεχίστηκε, παρόλο που οι οικονομικές πιέσεις οδηγούσαν ολοένα και περισσότερες γυναίκες στο να δουλέψουν έξω απ’ το σπίτι. Για να φέρουμε την ιστορία σε πιο σύγχρονα πλαίσια, ένα βιβλίο για την Ισπανία που εκδόθηκε το 1969 αναφέρει μερικά στοιχεία:

Α) Ανάμεσα στο 1950 και το 1965 το ποσοστό της Ισπανικής εργατικής, που το αποτελούσαν γυναίκες, ανέβηκε από 7% σε 17% – αυτό συγκρινόμενο μ’ ένα αντίστοιχο 25% στην Ιταλία και 31 % στη Μ.Βρεττανία

Β) Τα ¾ των εργαζόμενων γυναικών ήταν στις πιο δουλικές, μηχανικές και κακοπληρωμένες δουλειές

Γ) Μόνο το 1/3 με 1/4 του σνόλου των φοιτητών ήταν γυναίκες, αν και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση φοιτούσε ίσος αριθμός αγοριών και κοριτσιών

Δ) Υπήρχαν μόνο τρεις γυναίεκς καθηγήτριες πανεπιστημίου και τρεις γυναίεκς στη Βουλή.

Ε) Για να μπορέσει μια γυναίκα να πιάσει δουλειά χρειαζόταν η επίσημη άδεια του άντρα της και κάποια στιγμή υποχρεωνόταν να σταματήσει, επειδή το ζευγάρι έχανε το επίδομα γάμου που διακαιούνταν μετά τη γέννηση του δεύτερου παιδιού, αν η γυναίκα εργαζόταν.

Οι γυναίκες συνέχισαν ν’ αντιστέκονται. Όταν ηττήθηκε η Δημοκρατία, πολλές ακολούθησαν το ρεύμα των προσφύγων, επιλέγοντας την εξορία. Στα Γαλλικά σύνορα, οι γυναίκες και τα παδιά χωρίζονταν απ’ τους άντρες για να στεγαστούν σε σιταποθήκες και άδεια κτίρια· στις γυναίκες δίνονταν 8 φράγκα την ημέρα, αρκετά για ν’ αγοράσουν τρόφιμα σε περίπτωση που έφτιαχναν κοινό ταμείο και συλλογικές κουζίνες. Αργότερα οι γυναίκες κλείστηκαν σε στρατόπεδο στο Argeles-Sur-Mer, όπου παρατηρήθηκε υψηλό ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας. Μια τόσο δύσκολη επιβίωση ήταν, εν τούτοις, προτιμότερη απ’ τη ζωή στη Φασιστική Ισπανία· έχουν καταγραφεί περιπτώσεις γυναικών που αυτοκτόνησαν μαζί με τα παιδιά τους,  πηδώντας από ένα τραίνο που έστελνε πρόσφυγες από την κατεχίμενη Γαλλία πίσω στην Ισπανία. Η Isabel de Palencia που είχε διατελέσει πληρεξούσια υπουργός της Δημοκρατικής Ισπανίας στη Σουηδία και τη Φινλανδία, απ’ το 1936 μέχρι το 1939 και έζησε εξόριστη στο Μεξικό, έγραψε ότι το 1945 εξακολουθούσαν να υπάρχουν 8 φυλακές για γυναίκες πολιτικές κρατούμενες στη Μαδρίτη. Παραθέτει το άρθρο μιας Φαλαγγίτικης εφημερίδας σχετικά με τη βάπτιση το 1940, 280 μωρών που γεννήθηκαν στη φυλακή.

Πάνω από 20 χρόνια αργότερα, ο Miguel Garcia πειρέγραψε τις καταλήψεις εκκλησιών που έκαναν γυναίκες πολιτικών κρατουμένων για συμπαράσταση στην απεργία πείνας των αντρών τους και διώχτηκαν απ’ τις δυνάμεις δημόσιας τάξης (Miguel Garcia, Ισπανοί Πολιτικοί Κρατούμενοι, Λονδίνο 1970). Οι λίστες των συλληφθέντων τα τελευταία χρόνια συμπεριλαμβάνουν και γυναίκες· το έντυπο Front Libertaire de Lutte de Classes (Αντιεξουσιαστικό Μέτωπο της πάλης των τάξεων), Φεβρουάριος ’75, δίνει τα ονόματα τριών γυναικώνανάμεσα σε «Είκοσι επαναστάτες μαχητές που αντιμετώπιζαν την ποινή του θανάτου». Το ολότελα εχθρικό κλίμα που είχαν να αντιμετωπίσουν μπορεί να φανεί απ΄τα παρακάτω:

«Στην Ισπανία εξακολουθεί να είναι μέρος του Αστικού Κώδικα το ότι «για λόγους συζυγικής αρμονίας, ο σύζυγος είναι εκείνος που παίρνει τις αποφάσεις και αυτό είναι φυσικό, θρησκευτικό και ιστορικό του δικαίωμα»… Μια παντρεμένη Ισπανίδα χρειάζεται τη γραπτή άδεια του συζύγου της για να κάνει μεταβίβαση ιδιοκτησίας, να εμφανιστεί σα μάρτυρας στο δικαστήριο, να κάνει αίτηση για διαβατήριο, να υπογράψει συμβόλαιο ή ν’ ανοίξει δικό της τραπεζικό λογαριασμό.

Στην Ισπανία απαγορεύεται οποιαδήποτε γραπτή ή προφορική δήλωση υπέρ του διαζυγίου, της έκτρωσης ή της χρήσης αντισυλληπτικών. Οι ποινές για τη συμμετοχή σε φεμινιστικές δραστηριότητες είναι τόσο σκληρές που φαίνονται απίστευτες. Η απλή συμμετοχή σε συζήτηση για τα γυναικεία προβλήματα μπορεί να στοιχίσει πολύχρονη φυλάκιση.

Πρόσφατα μια Ισπανίδα καταδικάστηκε σε φυλάκιση 4 ετών και 2 μηνών, επειδή μετά από αστυνομική έρευνα ανακαλύφθηκε σπίτι τξς φεμιστική λογοτεχνία. Ο άντρας της που ήταν απολίτικος, τιμωρήθηκε με την ίδια ποινή. Σύμφωνα με την Ισπανική νομοθεσία, μια γυναίκα δεν μπορεί να δρα αυτόνομα · για αυτό λοιπόν ο άντρας της πρέπει να είναι υπεύθυνος για τις πράξεις της».

Freedom, 4-11-1972, βασισμένο σε μια αναφορά του έντυπου Ramparts.

Το παραπάνω απόσπασμα προχέρχεται από το δοκίμιο της Λιζ Ουίλλιζ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (εκδόσεις Solidarity ). Βρέθηκε στο βιβλιαράκι με τον ίδιο τίτλο (Αυτόνομη γυναικεία εκδοτική ομάδα, Αθήνα 1988, σελ 96-99) που περιλαμβάνει άλλα δύο δοκίμα που ασχολούνται με την συμμετοχή των γυναικών στην Ισπανική επανάσταση (Μ.Ακελσμπεργκ, Τ,Κάπλαν).  Διατήρησα την ορθογραφία και σύνταξη του πρωτότυπου. Francis Freefall για την μεταφορά / αντιγραφή.

*η φώτο αλιεύτηκε από το διαδύκτιο