Walter Benjamin: Κόσμος και χρόνος. Σπάραγμα του 1919-20

Φωτογραφία: Τίνα Μεμου

Μτφρ.: Radical Desire

1. Κόσμος και χρόνος.

Κατά την αποκάλυψη του θείου, ο κόσμος –το θέατρο της ιστορίας– υπόκειται σε μια μεγάλη διαδικασία αποσύνθεσης, ενώ ο χρόνος –η ζωή αυτού που τον αναπαριστά– υπόκειται σε μια μεγάλη διαδικασία εκπλήρωσης. Το τέλος του κόσμου: η καταστροφή και η απελευθέρωση μιας (δραματικής) αναπαράστασης. Λύτρωση της ιστορίας από αυτόν που την αναπαριστά. / Αλλά ίσως με την έννοια αυτή, η βαθύτερη αντίθεση στον “κόσμο” να μην είναι ο “χρόνος” αλλά “ο κόσμος που θα έρθει.”

2. Καθολικισμός–η διαδικασία της ανάπτυξης της αναρχίας.

Το πρόβλημα του Καθολικισμού είναι αυτό της (ψευδούς, κοσμικής) θεοκρατίας. Η βασική αρχή εδώ είναι: η αυθεντική θεία δύναμη μπορεί να εκδηλωθεί μη καταστροφικά μόνο στον κόσμο που θα έρθει (τον κόσμο της εκπλήρωσης). Αλλά εκεί όπου η θεία δύναμη εισέρχεται στον κοσμικό κόσμο, ανασαίνει καταστροφή. Για αυτό σε αυτόν κόσμο δεν μπορεί να βασιστεί στην θεία δύναμη τίποτε μόνιμο και καμία μορφή οργάνωσης, πόσο μάλλον η επικυριαρχία ως ανώτατή του αρχή. (Σύγκρινε επίσης τις σημειώσεις για την κριτική της θεοκρατίας).

3α. Ο ορισμός μου για την πολιτική: Η εκπλήρωση μιας ανθρωπότητας που δεν έχει βελτιωθεί.

3β. Θα ήταν λάθος να μιλάμε για μια άθρησκη νομοθεσία που επιτάσσει η θρησκεία αντί να μιλάμε για μια [άθρησκη νομοθεσία] που η θρησκεία προαπαιτεί. Οι νόμοι του Μωυσή, και αυτό μάλλον χωρίς εξαίρεση, δεν απαρτίζουν μέρος τέτοιας νομοθεσίας. Αντίθετα, ανήκουν στην νομοθεσία που διέπει τη σφαίρα του σώματος με την ευρύτερη έννοια (υποθετικά) και καταλαμβάνουν έναν πολύ ειδικό χώρο: καθορίζουν την τοποθεσία και την μέθοδο της άμεσης θείας παρέμβασης. Και εκεί ακριβώς που η τοποθεσία αυτή έχει τα σύνορά της, εκεί όπου υποχωρεί, βρίσκουμε τη ζώνη της πολιτικής, του άθρησκου, ενός σωματικού χώρου που είναι χωρίς νόμο με την θρησκευτική έννοια.

3γ. Το νόημα της αναρχίας για την σφαίρα του άθρησκου θα πρέπει να καθοριστεί από τη θέση της ελευθερίας στη φιλοσοφία της ιστορίας. (Πράγμα δύσκολο να αποδειχθεί: εδώ βρίσκουμε το βασικό ερώτημα της σχέσης της ατομικότητας με το σώμα).

4. Στην παρούσα του κατάσταση, το κοινωνικό είναι μια έκφανση φαντασματικών και δαιμονικών δυνάμεων, συχνά, είναι η αλήθεια, σε κατάσταση μέγιστης έντασης με τον Θεό, στην προσπάθειά τους να υπερβούν τον εαυτό τους. Το θείο επιδεικνύει τον εαυτό του σ’ αυτές μόνο μέσω της επαναστατικής ισχύος. Μόνο στην κοινότητα, και πουθενά στην “κοινωνική οργάνωση” αποκαλύπτει τον εαυτό του το θείο, είτε δια της ισχύος είτε όχι. (Σ’ αυτόν τον κόσμο, η θεία δύναμη είναι μεγαλύτερη από την θεία αδυναμία. Στον κόσμο που θα ρθει, η θεία αδυναμία είναι μεγαλύτερη από τη θεία δύναμη). Τέτοιου είδους εκφάνσεις πρέπει να γίνουν αντιληπτές όχι στη σφαίρα του κοινωνικού, αλλά στην αντίληψη που έχει ως προσανατολσμό την αποκάλυψη και, πρώτα από όλα, στη γλώσσα, και κυρίως στην ιερή γλώσσα.

5α. Αυτό το οποίο είναι το ζήτημα εδώ δεν είναι η “πραγμάτωση” της θείας δύναμης. Από τη μία, αυτή η διαδικασία είναι η ανώτατη πραγματικότητα. Από την άλλη, η θεία δύναμη περιέχει αυτή την πραγματικότητα στον εαυτό της. (Προβληματική ορολογία!)

5β. Το ζήτημα της “έκφανσης” είναι ουσιώδες.

5γ. Το “θρησκευτικό” είναι ανοησία. Δεν υπάρχει ουσιώδης διάκριση ανάμεσα στην θρησκεία και την θρησκευτική ομάδα όπου ανήκει κανείς [denomination], αλλά η δεύτερη έννοια είναι στενότερη και στα περισσότερα πλαίσια αναφοράς, περιφερειακής σημασίας.