«Βιβλιοαναγνώσεις #86» Theodor W. Adorno: Μελέτες για την αυταρχική προσωπικότητα

Το βιβλίο αυτό είναι μια νέα κυκλοφορία από τις Εκδόσεις Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Πρόκειται να μας απασχολήσει αρκετά το επόμενο διάστημα, μιας και θα το συμπεριλάβουμε στην λίστα των βασικών κειμένων μελέτης του εγχειρήματος.

Η περίφημη Αυταρχική προσωπικότητα, την οποία ο ίδιος ο Αντόρνο θεωρούσε υπόδειγμα συλλογικής επιστημονικής έρευνας, στο μεταίχμιο κοινωνικής φιλοσοφίας, ψυχανάλυσης και εμπειρικής ψυχολογίας, παραμένει μέχρι σήμερα η σημαντικότερη ίσως και αναμφίβολα η πιο προκλητική προσπάθεια συσχέτισης των υποκειμενικών διαστάσεων της επιρρέπειας στον πολιτικό αυταρχισμό με τα αντικειμενικά γνωρίσματα των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών. Ο ανά χείρας τόμος περιλαμβάνει τις συμβολές του Αντόρνο στο μνημειώδες αυτό εγχείρημα που σφράγισε την κοινωνική και πολιτική ψυχολογία των μεταπολεμικών χρόνων, αποτελώντας συγχρόνως πρωτοποριακή έκφραση των αντιλήψεων της λεγόμενης πρώτης γενιάς της Σχολής της Φρανκφούρτης για μια εφαρμοσμένη κριτική θεωρία της κοινωνίας.

Ο Γερμανός φιλόσοφος Max Horkheimer έγραψε για το βιβλίο του Theodor Adorno:

Η κεντρική θεματική αυτού του έργου είναι μια σχετικά νέα έννοια: η άνοδος ενός «ανθρωπολογικού» είδους που ονομάζουμε αυταρχικό τύπο ανθρώπου. Σε αντίθεση με τον μισαλλόδοξο παλαιάς κοπής, ο τύπος αυτός μοιάζει να συνδυάζει τις ιδέες και τις δεξιότητες μιας άκρως εκβιομηχανισμένης κοινωνίας με ανορθολογικές ή αντιορθολογικές πεποιθήσεις. Είναι την ίδια στιγμή διαφωτισμένος και προληπτικός, υπερηφανεύεται για τον ατομικισμό του και φοβάται διαρκώς μήπως δεν είναι σαν όλους τους άλλους, περιφρουρεί ζηλόφθονα την ανεξαρτησία του και αρέσκεται να υποτάσσεται τυφλά στην εξουσία και στην αυθεντία. Η χαρακτηρολογική δομή που περιέχει αυτές τις αντικρουόμενες τάσεις έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον σύγχρονων φιλοσόφων και θεωρητικών της πολιτικής. Το βιβλίο αυτό προσεγγίζει το πρόβλημα με τα μέσα της κοινωνικοψυχολογικής έρευνας.