27 Φεβρουαρίου 1943: Οι διαδηλώσεις της Rosenstrasse στο Βερολίνο

Στις 27 Φεβρουαρίου 1943, ξεκίνησε η διαμαρτυρία της Rosenstrasse, η μοναδική μαζική δημόσια διαδήλωση Γερμανών κατά της απέλασης των Εβραίων. Οι διαμαρτυρίες διήρκεσαν μέχρι τον Μάρτιο, έξω από ένα κέντρο κράτησης στη Rosenstrasse. Οργανώθηκαν από μη Εβραίες συζύγους και συγγενείς Εβραίων ανδρών που μόλις είχαν συλληφθεί σε ένα βίαιο κύμα συλλήψεων σε όλο το Βερολίνο. Η επιμονή των γυναικών, οι οποίες είχαν αρνηθεί να χωρίσουν τους συζύγους τους και είχαν δείξει ότι ήταν πρόθυμες να πεθάνουν για να προστατεύσουν την εβραϊκή οικογένειά τους, ίσως ανάγκασε τις ναζιστικές αρχές να υποχωρήσουν προσωρινά. Σε αντίθεση με τους περισσότερους Ευρωπαίους Εβραίους, εκείνοι που συνελήφθησαν στη Rosenstrasse επέζησαν του Ολοκαυτώματος. Η πράξη αυτή δείχνει το αυτονόητο. Αν είχε υπάρξει μαζική αντίσταση στο εσωτερικό της ναζιστικής Γερμανίας ενάντια στα εξολοθρευτικά σχέδια των ναζί, ίσως να είχαν σωθεί περισσότεροι άνθρωποι.

Οι Εβραίοι άνδρες και γυναίκες που ήταν παντρεμένοι με Άριους διαχωρίστηκαν από τους υπόλοιπους κρατούμενους κατά του σχεδίου των ναζί με ονομασία Fabrikaktion, που ξεκίνησε στις 27 Φεβρουαρίου 1943, όταν η Γκεστάπο ξεκίνησε ένα σχέδιο σύλληψης και απέλασης πάνω από δέκα χιλιάδων Εβραίων ανδρών και γυναικών σε όλη τη Γερμανία. Υποτίθεται ότι ήταν η τελική φάση των μαζικών εκτοπίσεων που είχαν ξεκινήσει από το 1941. Οι εντολές για αυτό το τελευταίο κύμα εκδόθηκαν στις 20 Φεβρουαρίου από το Reichssicherheitshauptamt (RHSA), το κύριο γραφείο ασφαλείας του Ράιχ. Οι οδηγίες αυτές έδιναν εντολή για την απέλαση όλων των εναπομεινάντων Εβραίων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συμμετείχαν σε καταναγκαστική εργασία για την πολεμική προσπάθεια. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε ένα κτίριο διοίκησης της εβραϊκής κοινότητας στην Rosenstrasse και φυλακίστηκαν εκεί. Μεταξύ 1500 και 2000 κρατουμένων, κυρίως ανδρών, κρατούνταν σε υπερπλήρεις αίθουσες και δεν είχαν τη δυνατότητα να πλυθούν σωστά ή να ξεκουραστούν επαρκώς. Οι κρατούμενοι δεν ενημερώνονταν πότε θα αποφυλακίζονταν ή γιατί είχαν φυλακιστεί εξαρχής. Ένας επιζών θυμάται ότι: “Αφού συγκέντρωσαν μια ομάδα, είπαν ότι μπορούσαμε να πάμε στα σπίτια μας. Αλλά μας φόρτωσαν σε φορτηγά. Στη συνέχεια φτάσαμε στη Rosenstrasse όπου τα SS μας είπαν ότι βρισκόμαστε εκεί μόνο για έρευνα”.

Οι ίδιοι οι κρατούμενοι δεν ήταν οι μόνοι που δεν ήταν σίγουροι για την τύχη τους. Οι συγγενείς των εγκλωβισμένων στη Rosenstrasse φοβόντουσαν ότι τα αγαπημένα τους πρόσωπα θα στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Κατά συνέπεια, πολλοί άνθρωποι άρχισαν να συγκεντρώνονται έξω από το κτίριο σε μια προσπάθεια να μάθουν τι θα συνέβαινε στους κρατούμενους. Η ομάδα αποτελούνταν κυρίως από μη Εβραίες γυναίκες μέλη οικογενειών των φυλακισμένων.

Απέναντι σε σοβαρό κίνδυνο για τους ίδιους και τους οικείους τους, έως και 6.000 κυρίως γυναίκες διαδηλώτριες στάθηκαν ενωμένες σε μια σπάνια πράξη κοινοτικής αντίδρασης στα γεγονότα του Ολοκαυτώματος. Οι Ναζί τους απείλησαν με πυροβολισμούς, αλλά οι διαδηλώτριες παρέμειναν να φωνάζουν και να τραγουδούν στο δρόμο. Η είδηση της διαδήλωσης διαδόθηκε γρήγορα σε όλη τη χώρα, ακόμη και στον διεθνή Τύπο.

Σε μια προσπάθεια να διαλύσει την ενδεχομένως επιζήμια διεθνή προσοχή και να αποτρέψει περαιτέρω διαμαρτυρίες, ο Γερμανός υπουργός προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς διέταξε την απελευθέρωση των κρατουμένων στη Rosenstrasse στις 6 Μαρτίου 1943. Ήταν τόσο ισχυρή η δύναμη της μαζικής δημόσιας διαμαρτυρίας, που στη συνέχεια επετράπη σε μεγάλο βαθμό στους μεικτούς Εβραίους να παραμείνουν με τις οικογένειές τους και ο Γκέμπελς δρομολόγησε ακόμη και την επιστροφή μιας ομάδας 35 Εβραίων που είχαν προηγουμένως εκτοπιστεί στο Άουσβιτς.

Πηγές στα αγγλικά

https://www.hmd.org.uk/resource/27-february-1943-the-rosenstrasse-protest/

https://therosenstrasseprotest.weebly.com/protest.html