Θέσεις του Shades εν κινήσει: Συζητώντας για τον Κομμουνισμό. Σημειώσεις

Εισαγωγή

   «Φυσικά τα όπλα της κριτικής δεν μπορούν ν’ αντικαταστήσουν την κριτική των όπλων, η υλική δύναμη πρέπει ν’ ανατραπεί με υλική δύναμη, αλλά η θεωρία γίνεται επίσης υλική δύναμη από τη στιγμή που θα κυριέψει τις μάζες. Η θεωρία είναι ικανή να κυριέψει τις μάζες από τη στιγμή που εξηγεί ad hominem και εξηγεί ad hominem από τη στιγμή που γίνεται ριζοσπαστική. Για να γίνει ριζοσπαστική, πρέπει να συλλάβει τη ρίζα του ζητήματος. Όμως για τον άνθρωπο η ρίζα είναι ο ίδιος ο άνθρωπος.»

– Κarl Marx, Zur Kritik der Hegelschen Rechtsphilosophie, ‘1843’

Ο κομμουνισμός δεν είναι μια ιδεολογία, ούτε ένα ηθικό πρόταγμα, ή ένα  πολιτικό πρόγραμμα θέσεων παγιωμένων προς εφαρμογή. Ο Κομμουνισμός δεν είναι ένα ιδεώδες προς το οποίο θα πρέπει να προσανατολιστεί η πραγματικότητα. Ο κομμουνισμός είναι η πραγματική κίνηση των καταπιεσμένων που επιβάλλεται εξαιτίας της αντικειμενικής τους θέσης στην καπιταλιστική κοινωνία. Για εμάς Κομμουνισμός είναι η υπέρβαση του καπιταλιστικού υπάρχοντος, και πάντα θα αποτελεί τέτοια όσο υφίστανται οι κεφαλαιοκρατικές παραγωγικές σχέσεις. Για την υπέρβαση των δεδομένων παραγωγικών σχέσεων είναι αναγκαία η συνολική κριτική του καπιταλιστικού υπάρχοντος. Όπλο σε αυτή την απόπειρα παραμένει η υλιστική κριτική της πραγματικότητας η οποία δεν παρέχει στους καταπιεσμένους κάποια ιδεολογική παρηγοριά για την ελευθερία, αλλά τα εργαλεία εκείνα για την κατανόηση των υλικών συνθηκών στις οποίες ζουν. Η υλιστική κριτική δεν είναι η μεταφυσική ερμηνεία της ιστορίας, αλλά η μεταβαλλόμενη εικόνα του κόσμου, όπως αυτή εξελίσσεται σε συνάρτηση με την πρακτική προσπάθεια για την καλυτέρευσή του (Μαξ Χορκχάιμερ).

Το κεφάλαιο αποτελεί την συνολική υπαγωγή όλου του κόσμου στην έρημο της εκμεταλλευτικής σχέσης. Κομμουνισμός σημαίνει μια στρατηγική αποδέσμευση από το εννοιολογικό σύστημα της προόδου, της “ευτυχίας” και της “καλής ζωής”. Η πληθώρα παραγωγής εμπορευμάτων που κατανέμονται στις μάζες δεν έφεραν κανενός είδους ευτυχία,αντιθέτως αυτός ο σωρός εμπορευμάτων, αυτό που σήμερα παρουσιάζεται ως πλούτος του πολιτισμού δεν είναι τίποτα άλλο από την συλλογική οργάνωσης της δυστυχίας. 

Η ανάγκη υπέρβασης της καπιταλιστικής πραγματικότητας δεν προκύπτει από τον ουρανό αλλά από τις ίδιες τις πραγματικές συνθήκες που παράγει ο ταξικός ανταγωνισμός μέσα στην καπιταλιστική παραγωγή, εκεί όπου η εργατική πλειοψηφία είναι αναγκασμένη να πουλά στο κεφάλαιο την εργατική της δύναμη, σε μια μειοψηφία που εξουσιάζει τα μέσα παραγωγής. Ξεπηδάει μέσα από τα ίδια τα κάτεργα της καπιταλιστικής παραγωγής εκεί όπου η πραγματικότητα για τα προλεταριακά υποκείμενα δεν είναι τίποτα άλλο από τον χώρο εργασίας τους, της πώλησης της εργατικής τους δύναμης στο Κεφάλαιο.  Πηγάζει από την ανάγκη των καταπιεσμένων για χειραφέτηση από την καπιταλιστική σκλαβιά, την ανάγκη που υπάρχει για ελεύθερη κοινωνική συναναστροφή και ανάπτυξη των πνευματικών τους δυνατοτήτων.

Δίχως αμφιβολία στις μέρες μας, όπως και στις προηγούμενες ιστορικές φάσεις της καπιταλιστικής κοινωνίας, για παράδειγμα κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ζούμε μέσα σε συνθήκες γενικευμένου αντικομμουνισμού. Σήμερα αυτός ο αντικομμουνισμός εκφράζεται και μέσα  από την κυριαρχία της μεταμοντέρνας ιδεολογίας, του άκριτου σχετικισμού και του περιχαρακωμένου ακαδημαϊσμού, όπου η επαναφορά ακόμα και της λέξης κομμουνισμός και ιδιαίτερα ως μια απόπειρα επανοηματοδότησης και αποϊδεολογικοποίησής του, ως της πραγματικής κίνησης που καταστρέφει την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, φαντάζει μια αναχρονιστική απόπειρα. Σε μια εποχή που η «νέα θρησκεία» μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης είναι η μοιρολατρία και το τέλος της ιστορίας, η επαναφοράς της συζήτησης είναι για εμάς ένα κρίσιμο ζήτημα. Επιμένουμε και κρατάμε τον κομμουνισμό ως τη δική μας παρακαταθήκη για το τώρα, ως τον δικό μας στρατηγικό στόχο, όχι άκριτα και σε καμιά περίπτωση δίχως την άσκηση κριτικής στα όρια του παραδοσιακού μαρξισμού και του ιστορικού προλεταριακού κινήματος. Άλλωστε, αυτός ο ιστορικός κύκλος στον 20αι του προλεταριακού ανταγωνισμού έχει κλείσει οριστικά και δυστυχώς έχει κλείσει με μια συντριπτική ήττα προς όφελος της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα να ξεκινήσει μια νέα εποχή για την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος στον 21αι και αυτό γιατί οι ίδιες οι υλικές συνθήκες ανοίγουν τον δρόμο για κάτι τέτοιο. Αυτό δεν θα συμβεί δίχως την κατάδυση στο ιστορικό βάθος όλων των τάσεων του ιστορικού κομμουνιστικού και προλεταριακού κινήματος του 20αι.

«Στο μεταξύ ο ανταγωνισμός ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη είναι πάλη τάξης με τάξη, πάλη που σα φτάσει στην ανώτερη έκφρασή της γίνεται ολοκληρωτική επανάσταση. Πρέπει, άλλωστε, να παραξενευόμαστε που μια κοινωνία θεμελιωμένη πάνω στην αντίθεση των πραγμάτων καταλήγει σε μια βίαιη αντίφαση, σε μια σύγκρουση σώμα με σώμα σαν τελευταία λύση;»

Καρλ Μαρξ

Το άνοιγμα του δρόμου για αυτή την υπέρβαση θα γίνει με την σοσιαλιστική επανάσταση που στην πορεία της εδραίωσης της θα πραγματώνει την εκμηδένιση των τάξεων μετά την συντριβή των καπιταλιστικών σχέσεων και της ολοκλήρωσης της νίκης της επί της εξουσίας του καπιταλιστικού κράτους και των μηχανισμών του (κατασταλτικών και ιδεολογικών).  Όπως γράφει και ο νεαρός Μαρξ, η Ελευθερία αρχίζει εκεί που σταματά η αναγκαιότητα, εκεί που η εργασία δεν μετατρέπεται σε εμπόρευμα. Όταν η αφηρημένη εργασία αντικατασταθεί από την εργασία, η οποία έχει στο επίκεντρο τις ανθρώπινες ανάγκες και όχι το Κεφάλαιο, εκεί μπορούμε να μιλάμε για την αυγή της πραγματικής ιστορίας της ανθρωπότητας.

Το κρυφό όνομα αυτού του τρομερού αντιπάλου είναι κομμουνισμός. Τοποθετεί την εξουσία του προλεταριάτου, με όλες της τις συνέπειες, απέναντι στο σημερινό καθεστώς της μπουρζουαζίας. Θα έρθει μια τρομακτική μονομαχία. Πώς θα τελειώσει; Μόνο οι θεοί και οι θεές που πλάθουν το μέλλον το ξέρουν. Σε ό,τι μας αφορά, ξέρουμε μονάχα ότι ο κομμουνισμός, αν και λίγο συζητιέται προς το παρόν, και αν και ζει μια αρρωστιάρικη ζωή σε κρυφές σοφίτες και άθλιο άχυρο, παραμένει ο σκυθρωπός ήρωας για τον οποίο είναι κρατημένος ένας γιγάντιος αν και παροδικός ρόλος στη σύγχρονη τραγωδία, και ο οποίος περιμένει μονάχα το σημάδι για να έλθει στη σκηνή. Δεν πρέπει ποτέ να χάσουμε από τα μάτια μας αυτόν τον ηθοποιό, και από καιρό σε καιρό θα στέλνουμε σινιάλα σχετικά με τις κλεφτές πρόβες με τις οποίες προετοιμάζεται για το ντεμπούτο του. Αυτές οι ανακοινώσεις πιθανό να είναι περισσότερο σημαντικές από όλα τα ρεπορτάζ για τους εκλογικούς ελιγμούς, τους κομματικούς καυγάδες και τις ίντριγκες των υπουργείων. Heinrich Heine

 ´Η επαναστατική έκρηξη της Παρισινής Κομμούνας τον 19ο αιώνα, οι επαναστατικές απόπειρες στην Γερμανία, την Ουγγαρία, Αυστρία, Ρωσία, Ισπανία κοκ, στο ξεκίνημα του 20ου αιώνα, ήταν η απόπειρα να ανατραπεί η καπιταλιστική κυριαρχία. Μία από αυτές έληξε νικηφόρα (Οκτωβριανή Επανάσταση). Η πορεία όμως αυτής της «νικηφόρας» επανάστασης, δείχνει ότι πρέπει να συζητήσουμε ξανά τι σημαίνει μια νικηφόρα επαναστατική απόπειρα τότε και σήμερα.  Η ανάγκη για το άνοιγμα της συζήτησης για ένα σύγχρονο κομμουνιστικό εγχείρημα στην εποχή μας θα περάσει σίγουρα από την αποτίμηση αυτού του ιστορικού κύκλου του 20ου αιώνα που έληξε με ήττα σε βάρος των καταπιεσμένων.

Πολιτική πυξίδα αποτελούνε οι πιο λαμπρές στιγμές του ιστορικού κομμουνιστικού και προλεταριακού κινήματος στον Ελλαδικό χώρο, τα Βαλκάνια, την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο. Ιστορικά εγχειρήματα και στιγμές, όπως η Φεντερασιόν στην Σαλονίκη, η Κομμουνιστική Επανάσταση στη Γερμανία το 1918, τα Σοβιέτ σε Ουγγαρία, Αυστρία και το Μόναχο, οι επαναστατικές κομμουνιστικές εξεγέρσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη και τέλος η Οκτωβριανή Επανάσταση, θεωρούμε ότι είναι η δική μας ιστορική κληρονομιά.