Ο άνεμος της σεξουαλικής ελευθερίας στο Βερολίνο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης
Το ταξικά συνειδητοποιημένο προλεταριάτο…. προσεγγίζει το ζήτημα της σεξουαλικής ζωής και της ομοφυλοφιλίας χωρίς προκαταλήψεις…. Το προλεταριάτο… απαιτεί την απελευθέρωση από τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί γι’αυτές τις μορφές σεξουαλικής ζωής με τον ίδιο τρόπο που το απαιτεί για τις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων.
KPD (Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας) απόσπασμα από δήλωση κατά τη διάρκεια των επαναστατικών γεγονότων του 1919.
Το Βερολίνο της δεκαετίας του 1920 ήταν ένας πραγματικός παράδεισος για την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. ‘Ένα πλήθος άρθρων και μελετών έχουν δημοσιευτεί για αυτό το θέμα, στη Γερμανία, αλλά και παγκοσμίως. Η πρώτη διαδήλωση που έγινε ποτέ από αυτή την κοινότητα, έγινε στο Βερολίνο το 1922, ένα γεγονός που σηματοδότησε μια νέα εποχή αγώνων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και που σταδιακά ανάγκασε την περίφημη “Δημοκρατία της Βαϊμάρης”, να αποποινικοποιήσει, σχεδόν τουλάχιστον, την ομοφυλοφιλία το 1929. Λίγο πριν η Γερμανία κατρακυλήσει στην ταραγμένη περίοδο που προκάλεσαν ποτάμια αίματος, δηλαδή την περίοδο του εθνικοσοσιαλιστικού τρόμου και στη συνέχεια στον β’ παγκόσμιο πόλεμο, το Βερολίνο ήταν το πολιτιστικό κέντρο μιας ακμάζουσας ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Την σκοτεινή περίοδο της εθνικοσοσιαλιστικής βαρβαρότητας, η κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων μοιράστηκε την ίδια μοίρα με τους κομμουνιστές, τους Εβραίους, αλλά και όλους τους υπολοίπους πολιτικούς αντιπάλους του ναζισμού. Διαπομπεύτηκε, απελάθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης φορώντας το ροζ τρίγωνο, όπου και τελικά δολοφονήθηκε.
Μετά την ήττα της προλεταριακής επανάστασης, των Σπαρτακιστών και των υπόλοιπων κομμουνιστικών δυνάμεων, ήρθε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, η πρώτη κοινοβουλευτική δημοκρατία της Γερμανίας, που διήρκεσε από το 1918 έως το 1933. Η περίοδος αυτή εγκαινίασε μια νέα περίοδο σκληρών ταξικών αγώνων και ταυτόχρονα ήταν μια εποχή αστικής προοδευτικής πολιτιστικής αναγέννησης, από τον κινηματογράφο, το θέατρο και τη μουσική μέχρι τη σεξουαλική απελευθέρωση και την άνθηση της ΛΟΑΤΚΙ+ σκηνής. Ήταν όμως μια βραχύβια περίοδος. Όλα διακόπηκαν καθώς οι Ναζί ανέλαβαν την εξουσία με την ομοφοβία να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα. Κατά την διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, ο ακήρυκτος ταξικός εμφύλιος πόλεμος ήταν σε εξέλιξη. Το κομμουνιστικό κίνημα της εποχής ήταν ιδιαίτερα ισχυρό, καθώς επηρέαζε και κινητοποιούσε ευρύτερες μάζες του προλεταριάτου στη Γερμανία. Η συνθήκη του ταξικού πολέμου δεν άφησε ανεπηρέαστες τις υπόλοιπες κοινότητες της πόλης του Βερολίνου.
Η στήριξη της σοσιαλδημοκρατίας και των κομμουνιστών στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα μπορεί να εντοπιστεί πολύ πιο πριν την Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ίσως κάποιοι παλιοί αναγνώστες-τριες της ηλεκτρονικής έκδοσης του Shades να θυμάστε ότι είχαμε μεταφράσει το 2017 την ιστορική ομιλία του σοσιαλδημοκράτη Αυγούστου Μπέμπελ σχετικά με την ομοφυλοφιλία και τον ποινικό κώδικα που έδωσε στο κοινοβούλιο το 1898. Η ομιλία αυτή έχει ιστορική σημασία γιατί ήταν η πρώτη πράξης δημόσιας στήριξης στην ΛΟΑΤΚΙ+ στην ιστορία.
Ένα χρόνο πριν το 1897, ο εβραϊκής καταγωγής δρ Magnus Hirschfeld ίδρυσε την Επιστημονική Ανθρωπιστική Επιτροπή, πρωτοπόρα στη χειραφέτηση των καταπιεσμένων ομάδων, κυρίως της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, και αποτέλεσε μια από τις ενώσεις με τη μεγαλύτερη πολιτική επιρροή μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1930. Αργότερα άνοιξε το Ινστιτούτο Σεξουαλικής Επιστήμης το 1919, που θεωρείται η πρώτη κλινική για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και λειτούργησε ως κέντρο για τη χειραφέτηση των ομοφυλόφιλων αταλάντευτα μέχρι το τέλος του. Όντας Εβραίος, ο Magnus Hirschfeld στοχοποιήθηκε και η κλινική του λεηλατήθηκε από τους ναζιστές, συγκεκριμένα τον Μάιο του 1933, όταν μέλη της Γερμανικής Φοιτητικής Ένωσης εισέβαλαν στο Ινστιτούτο και το κατέστρεψαν ολοσχερώς. Πρέπει να σημειώσουμε ότι σε αυτό το Ινστιτούτο επινοήθηκε ο όρος τρανσέξουαλ και εκεί έγινε και η πρώτη εγχείρηση αλλαγής φύλου. Το μνημείο για το Ινστιτούτο που ίδρυσε ο Magnus Hirschfeld βρίσκεται σήμερα απέναντι από την Ομοσπονδιακή Καγκελαρία στο Βερολίνο. Μια άλλη σημαντική προσωπικότητα στο θέμα που εξετάζουμε εδώ ήταν ο Adolf Brand. Το 1900 άνοιξε τον Σύλλογο για την Ανδρική Κουλτούρα, ο οποίος έπλασε μια ομοερωτική πολιτιστική ιστορία, συμβάλλοντας στο κίνημα της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας που σάρωνε την Ευρώπη εκείνη την εποχή.
Από τις αρχές του 1920 το Βερολίνο είχε περίπου 40 μπαρ για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Ο αριθμός τέτοιων χώρων διασκέδασης διπλασιάστηκε μέχρι το 1925. Η σεξουαλική απελευθέρωση, ειδικά για τις λεσβίες γυναίκες και τους ομοφυλόφιλους άντρες, ήταν ήταν δίχως αμφιβολία ορατή και έντονη, γιαυτό και μπορούσες να την συναντήσεις παντού στο Βερολίνο.
Τα μπαρ καμπαρέ και τα κλαμπ, όπως το θρυλικό Eldorado που έχουν γραφτεί πάρα πολλά, ήταν κάθε βράδυ ασφυκτικά γεμάτα. Τα drag shows ήταν ο κανόνας της νυχτερινής ζωής και αστέρες του θεάματος της εποχής εκείνης όπως η Βερολινέζα Marlene Dietrich και η Josephine Baker (διασημότητες στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα), έδιναν τακτικά παραστάσεις στις πολυτελείς αίθουσες του Βερολίνου. Τα περίπτερα πωλούσαν μια σειρά από περιοδικά όπως το Die Hoffnung (Η ελπίδα), το Blätter für Menschenrecht (Φύλλα για τα ανθρώπινα δικαιώματα), το Frauenliebe (Γυναικεία αγάπη) και το Das dritte Geschlecht (Το τρίτο φύλο).
Ο αυστριακός σκηνοθέτης Richard Oswald σκηνοθέτησε την πρώτη παγκοσμίως γνωστή φιλο-ομοφυλοφιλική ταινία με τίτλο Anders als die Andern (Σε αντίθεση με τους άλλους), η οποία έκανε πρεμιέρα στο Apollo Theater του Βερολίνου το 1919. Η ταινία προκάλεσε πολύ γρήγορα αντιδράσεις, γιαυτό και απαγορεύτηκε το 1920. Προχωρώντας στην παραγωγή της ταινίας Gesetze der Liebe (Νόμοι της αγάπης) ως διασκευή της ταινίας “Σε αντίθεση με τους άλλους”, η οποία επίσης απαγορεύτηκε, ένα αντίγραφο έφτασε στην Ουκρανία και ανακαλύφθηκε από το Μουσείο της πόλης του Μονάχου τη δεκαετία του 1970.
Καθώς η ομοφυλοφιλία ήταν ακόμη παράνομη, το Tiergarten του Βερολίνου και άλλα πάρκα, η Nollendorferplatz καθώς και οι σιδηροδρομικοί σταθμοί και οι περίφημες οκταγωνικές δημόσιες τουαλέτες, ήταν γνωστά σημεία συνάντησης για τους ομοφυλόφιλους άνδρες καθ’ όλη τη διάρκεια των αρχών του 20ού αιώνα. Οι υπόγειοι χώροι άκμασαν και το Βερολίνο έγινε μια ΛΟΑΤΚΙ+ πρωτεύουσα – μια φήμη που επέζησε από την τραγική καταστολή των Ναζί και τον Ψυχρό Πόλεμο. Για το τέλος ίσως έχει σημασία να σημειώσουμε ότι μια σειρά λογοτεχνικά έργα είναι εμπνευσμένα από εκείνη την περίοδο. Ένα από αυτά ήταν και το “Μεφίστο” του γιου του Τόμας Μαν, Κλάους Μαν, ένα βιβλίο που σας προτείνουμε να διαβάσετε οπωσδήποτε.
Shades Berlin
Διαβάστε επίσης:
Shades online 
Leave a comment