note #46 Max Horkheimer: Άνθρωπος και ρινόκερος

Circle of Pietro Longhi Italian, about 1751 Oil on canvas 21 7/8 x 28 3/8 in. EX.2007.1.48 Banca Intesa Collection, Vicenza

Σε ένα πίνακα του Longhi του δέκατου όγδοου αιώνα απεικονίζεται ένας αιχμαλωτισμένος ρινόκερος μπροστά στον οποίο χάσκουν με ανοιχτό στόμα μερικοί επιφανείς σε κάποια πόλη της Ευρώπης. Πουθενά αλλού δεν λάμπει πιο καθαρά η ηλιθιότητα των ανθρώπων από ότι σε αυτόν τον πίνακα.

Οι άνθρωποι αυτοί αποτελούν την μοναδική ράτσα που αιχμαλωτίζει και βασανίζει εξίσου τα άλλα ζώα μόνο και μόνο για να νιώθει μεγάλη. Πόσο σοφό φαίνεται το ηλίθιο ζώο του πίνακα μπροστά στους μωρούς εκείνους ανθρώπους που την ίδια ακριβώς εποχή βασάνιζαν και έριχναν στην πυρά τους ίδιους τους τους ομόφυλους, επειδή τάχα δεν πίστευαν στον Θεό, αλλά στην πραγματικότητα για λόγους που ούτε οι ίδιοι ήξεραν.

Πόσο απερίγραπτα μωρή και φρικαλέα είναι η φυσική τούτη ράτσα.

Max Horkheimer, Φιλοσοφικό σημειωματάριο, τόμος πρώτος (1950-1957), σελ 146, εκδόσεις Ύψιλον