τελευταία άρθρα σε τίτλους

Το ολοκαύτωμα των Ρομά και των Εβραίων της Ρουμανίας (1941). Ο ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας

Enter your email address to follow this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 5,322 other subscribers
Σπάνια φωτογραφία του Ρουμάνου Πατριάρχη Νικόδημου (1939-1948), που δίνει την ευλογία του στον στυγνό εγκληματία φασίστα πρωθυπουργό στρατηγό Ίον Αντονέσκου παρουσία του βασιλιά Μιχαήλ Ι και του Horia Sima , αναπληρωτή προέδρου της παρακρατικής φασιστικής συμμορίας «Σιδηρά Φρουρά» (8.2.1941).

του Λ.

Μέχρι το 2005 το ολοκαύτωμα σε βάρος των Ρομά και των Εβραίων που συνέβη στη Ρουμανία ήταν επισήμως άγνωστο για τη χώρα αυτή. Τη χρονιά αυτή μπήκε στα σχολικά βιβλία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όχι όμως και στα πανεπιστήμια ως χωριστό μάθημα που θα προσέφερε βαθιά γνώση του θέματος. Η Ρουμανία δεν μπορεί να απαλλαγεί γενναία και έντιμα, και να εξιλεωθεί αυτοκριτικά, από τα βδελυρά ιστορικά φαντάσματά της. Το 2004, ο πρόεδρος Ιλιέσκου παραδέχτηκε την συμμετοχή της πατρίδας του στο Ολοκαύτωμα, τερματίζοντας την μέχρι τότε άρνηση παραδοχής του. Toν Ιούλιο του 2015 ο Ρουμάνος Πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις (προερχόμενος από τη γερμανική μειονότητα) υπέγραψε τον Νόμο που προβλέπει ποινή φυλάκισης τριών ετών για την άρνηση του Ολοκαυτώματος που συνέβη στη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ απαγορεύει την εγκωμιαστική προβολή του φασιστικού εθνικιστικού Κινήματος των ‘Λεγεωνάριων του Αρχάγγελου Μιχαήλ’ (από το 1938 ‘Σιδηρά Φρουρά’), που συμμετείχε στην κυβέρνηση της Ρουμανίας το 1940 και που είναι το κυρίως υπεύθυνο μαζί με την πάντα πρόθυμη σε αυτά Εκκλησία για την έξαρση του αντισημιτισμού, του ρατσισμού και του φασισμού στη χώρα αυτή τα κρίσιμα χρόνια που προηγήθηκαν του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και μετά.

Περίπου 280.000 Εβραίοι και Ρομά εκτελέστηκαν στη διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από το φασιστικό καθεστώς του Ιον Αντονέσκου. Υπολογίζεται ότι 420.000 από τα 750.000 μέλη της εβραϊκής κοινότητας της Ρουμανίας χάθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου ενώ περίπου 100.000 Εβραίοι απελάθηκαν στο Άουσβιτς από την Τρανσυλβανία, που τότε ήταν τμήμα της Ουγγαρίας, συμμάχου της ναζιστικής Γερμανίας. Ο Αντονέσκου, μετέφερε και τους Ρομά στην παγωμένη Υπερδνειστερία. Εκεί, τουλάχιστον 11.000 Ρομά πέθαναν από τον τύφο και την πείνα. Οι αριθμοί αυτοί είναι οι επιεικέστεροι, πολλοί τους υπολογίζουν μεγαλύτερους.

Η Ρουμανία έχει βαθιές ρίζες στην παθολογία του αντισημιτισμού (Brustein, William and Amy Ronnkvist. “The roots of anti-Semitism: Romania before the Holocaust.” Journal of Genocide Research, Vol. 4, Issue 2-2002), Για να μην πάμε πολύ πιο πίσω, ας πιάσουμε το κακό από το 1927 οπότε ιδρύθηκε το φασιστικό κόμμα-κίνημα της «Λεγεώνας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ» από τον Κορνήλιο Ζέλεα Κοντρεάνου (πρώην ιδρυτή και της εθνικιστικής οργάνωσης «Λίγκα Εθνικής και Χριστιανικής Άμυνας»), του οποίου τα μέλη, ένα είδος Σταυροφόρων της Ορθοδοξίας κάτω από τις φτερούγες του Αρχάγγελου, αποκαλούνταν Λεγεωνάριοι, η μετέπειτα, όπως είπαμε, «Σιδηρά Φρουρά» (στη φωτ. το έμβλημα της οργάνωσης). Το κίνημα της νεολαίας της οργανώθηκε σε ένα μέρος του από το Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου Αρκετοί από τους συμμορίτες αυτούς μετείχαν στον ισπανικό εμφύλιο στο στρατόπεδο του Φράνκο. Το κόμμα αυτό είχε τη μοναδική ιδιαιτερότητα ανάμεσα στα φασιστικά κινήματα της Ευρώπης να δηλώνει χριστιανικό και να συνδέεται με την Εκκλησία, όπως συμβαίνει σήμερα και στην Ελλάδα με την ναζιστική-εωσφορική Χ.Α, της οποίας δεκάδες ιερείς-κρατικοί υπάλληλοι έχουν ευλογήσει τα εγκληματικά ορμητήρια χωρίς να έχουν απολυθεί από το Δημόσιο ή καθαιρεθεί από την κρατική Εκκλησία. Η «Φρουρά» ξεφεύγει από τα ανεκτά όρια του εξτρεμισμού της, δολοφονεί πολιτικούς, ο αρχηγός της φυλακίζεται. Το Νοέμβρη του 1938, επί πρωθυπουργίας του πατριάρχη Μύρωνα, ο Κοντρεάνου μεταφέρθηκε από την φυλακή σε ένα δάσος όπου στραγγαλίστηκε, ενώ η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως σκοτώθηκε καθώς προσπαθούσε να ξεφύγει. Το Σεπτέμβρη του 1939 η οργάνωση δολοφονεί και τον εχθρικό προς τη ναζιστική Γερμανία πρωθυπουργό Καλινέσκου, που είχε διαδεχθεί τον πατριάρχη-πρωθυπουργό Μύρωνα, όργανο της βασιλικής δικτατορίας του 1938. To Σεπτέμβρη του 1940 η Σιδηρά Φρουρά καταλαμβάνει πραξικοπηματικά την εξουσία, ο βασιλιάς διορίζει πρωθυπουργό τον φασίστα στρατηγό Αντονέσκου που συνάπτει συμμαχία με τον Χίτλερ. Αξίζει να αναφερθεί εδώ πως η Σιδηρά Φρουρά θέτει ζήτημα βλάχικης μειονότητας στην κυβέρνηση Μεταξά. H Φρουρά επιδόθηκε σε ατελείωτη σειρά πολιτικών δολοφονιών και σε πογκρόμ και διώξεις Εβραίων. H περίφημη συναγωγή της “Neolog” τάσης (δηλαδή μιας ουγγρικής προέλευσης ήπιας μεταρρύθμισης σε αντίθεση με την ιουδαϊκή «ορθοδοξία», που προώθησε την εκκοσμίκευση μεταξύ των Εβραίων) στο Βουκουρέστι, η μεγαλύτερη στην Ευρώπη, βανδαλίστηκε. Το Γενάρη του 1941 ο Αντωνέσκου έδιωξε τους Λεγεωνάριους και αυτοί έκαναν αντί-πραξικόπημα που απέτυχε και οι αρχηγοί της διέφυγαν στη Γερμανία. Τον artickleΑύγουστο του 1944 ο Βασιλιάς Μιχαήλ ανέτρεψε τον Αντωνέσκου και η Ρουμανία προσχώρησε στο συμμαχικό στρατόπεδο.

Στο μεταξύ όμως η κυβέρνηση Αντωνέσκου είχε διαπράξει, με και χωρίς τους Λεγεωνάριους, φρικιαστικά εγκλήματα τα οποία δεν υπαγορεύτηκαν από τους Γερμανούς ναζιστές συμμάχους της, ήταν πρώτιστα εκδήλωση δικού της αντισημιτισμού και καθαρά ρατσιστικού μίσους κατά των Εβραίων και των Ρομά. Άλλωστε όλα έγιναν κάτω από το σύνθημα της «Ρουμανοποίησης» και οφείλονταν σε γνήσιο ρουμανικό εθνικισμό, που ευλογήθηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία η οποία δεν πρόβαλε αντιρρήσεις. Αρχικά ψηφίστηκαν δεκάδες νόμοι και εκδόθηκαν πολλά κυβερνητικά διατάγματα υπέρ των φυλετικών διακρίσεων κι έτσι απαλλοτριώθηκαν αστικές εβραϊκές περιουσίες, θεσπίστηκαν αποκλεισμοί Εβραίων από διάφορα επαγγέλματα, υποχρεώθηκαν να προσφέρουν κοινωνική εργασία υπέρ του Κράτους, αντί της στρατιωτικής θητείας από την οποία είχαν αποκλειστεί, απαγορεύτηκαν οι μικτοί γάμοι και ξεκίνησαν εκτοπίσεις σε στρατόπεδα. Το πογκρόμ που ξέσπασε στο Ιάσιο τον Ιούνιο του 1941 λίγο μετά την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση των Γερμανών, κόστισε πάνω από 13.000 δολοφονίες, ενώ στον απόηχό του πογκρόμ, χιλιάδες επιζώντες φορτώθηκαν στα λεγόμενα «τρένα του θανάτου», που ήταν υπερπλήρη και σφραγισμένα μέσα στην ακραία ζέστη του καλοκαιριού και τα οποία στάθμευαν περιοδικά απλώς για να ξεφορτώσουν νεκρούς από ασφυξία (φωτ. 4). Η γερμανική βοήθεια που παρασχέθηκε στα εγκλήματα αυτά, χρησιμοποιήθηκε αργότερα ως πρόσχημα συγκάλυψης των καθαρά ρουμανικών ευθυνών. Ο Αντωνέσκου είχε δει την υπόθεση της εξόντωσης των Εβραίων ως το ίδιο σημαντική με τον πόλεμο κατά της ΕΣΣΔ.

Αξίζει να ανοίξουμε μια παρένθεση για να αναλύσουμε τις βαθύτερες ιστορικές ευθύνες της αυτοκέφαλης Ρουμανικής Εκκλησίας, που δρούσε σαν το δεξί χέρι του κράτους και που το 1925 ανυψώθηκε σε πατριαρχείο, στα ζητήματα του αντισημιτισμού και του φυλετικού και θρησκευτικού μίσους. O Mihail Kogalniceanu, πρωθυπουργός της τότε Ρουμανίας το 1863, επέλεξε ως στοιχείο της πολιτικής του και τον Αντισημιτισμό για να ικανοποιήσει oικονομικές βλέψεις της αστικής τάξης και την ανάγκη του όχλου γα μίσος. Κι όμως λογίζεται ως φιλελεύθερος και ήταν αυτός που όταν (1844) βγήκε νόμος στη Μολδαβία να απελευθερωθούν λίγοι από τους δουλοπάροικους της Εκκλησίας, αρθρογραφούσε μιλώντας για νίκη των ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αρχών. Η βυζαντινή μισαλλοδοξία της Εκκλησίας ήταν τόσο μεγάλη που καθοδηγούμενη από τον πατριάρχη Μύρωνα καταδίωξε στυγνά από το 1935 ακόμη και τους Ορθόδοξους «παλαιοημερολογίτες» του μητροπολίτη Γλυκέριου, πολύ χειρότερα από ότι τους κυνήγησε ακόμη και η ελλαδική κρατική Εκκλησία την ίδια περίοδο. Μοναχοί κακοποιήθηκαν μέχρι θανάτου, οι πιστοί υπέφεραν διωγμούς, κάποιοι πετάχτηκαν και πέθαναν μέσα σε πηγάδια, οι ναοί και οι Μονές τους έκλεισαν και λεηλατήθηκαν, ο ίδιος ο Γλυκέριος καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά τελικά δεν εκτελέστηκε. Το 1937 ο Άγγλος Αρχιεπίσκοπος Oυϊλιαμ Temple της Υόρκης έστειλε γράμμα διαμαρτυρίας στον Μύρωνα, επισημαίνοντας και τους διωγμούς των Βαπτιστών. Ο Μύρωνας αρχικά ακολούθησε πολιτική ανοχής απέναντι στους Εβραίους, αλλά υιοθέτησε παράλληλα και τη Σιδηρά φρουρά», οι σημαίες της οποίας ευλογούνταν συστηματικά από ιερείς του μέσα στους ναούς κι όταν το 1937 αντιλήφθηκε ότι έχανε τον έλεγχο και θέλησε να αποστασιοποιηθεί από το παρακράτος που κέρδιζε έδαφος μεταξύ των κληρικών αμφισβητώντας την εξουσία του, εκδήλωσε ιδιαίτερο αντισημιτισμό και ξενοφοβία, ώστε να τους υποσκελίσει στον τομέα αυτό. Στις 18 Αυγούστου του 1937, εξέδωσε εγκύκλιο με την οποία καλούσε το ρουμανικό έθνος να καταδικάσει τα εβραϊκά παράσιτα που έσπερναν επιδημική διαφθορά και καλούσε τους Ρουμάνους στο πατριωτικό καθήκον της προστασίας τους ενάντια στους Ιουδαίους. Στα 1938, ως πρωθυπουργός επιδοκίμασε επίσημα τη ναζιστική πολιτική των πογκρόμς σε συνάντησή του με τον Γερμανό πρέσβυ Wilhelm Fabricius, (Sabrina P. Ramet, «Protestantism and politics in eastern Europe and Russia: the communist and postcommunist eras», Duke University Press, 1992. Επίσης στο: William O. Oldson «Alibi for prejudice: Eastern Orthodoxy, the Holocaust, and Romanian nationalism», East European Quarterly, XXXVI, No. 3, September 2002). Αυτά για όποιον αποπειραθεί να

Φωτογραφία από τη συλλογή του Μουσείου Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ. Έξι Ούγγροι μέλη της ρουμανικής Βολής γονατίζουν (1991) ζητώντας συγνώμη από το Ραββίνο του Κλούι μπροστά στην πόρτα της συναγωγής.

Φωτογραφία από τη συλλογή του Μουσείου Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ. Έξι Ούγγροι μέλη της ρουμανικής Βουλής γονατίζουν (1991) ζητώντας συγνώμη από το Ραββίνο του Κλούι μπροστά στην πόρτα της συναγωγής.

αποκρύψει τις τεράστιες ευθύνες της Ρουμανικής Εκκλησίας στο απίστευτο έγκλημα που συντελέστηκε και της παραδοσιακά από την εποχή του Βυζαντίου αντισημιτικής συνολκής Ορθόδοξης Εκκλησίας, με τις όποιες επί μέρους τιμητικές ατομικές εξαιρέσεις των νεότερων χρόνων, όπως εκδηλώθηκαν την εποχή των ναζιστικών διωγμών και στην Ελλάδα. Η Ρουμανική Εκκλησία υπήρξε πάντοτε μια αφανής «εθνική» κρατική υπηρεσία. Ακόμη και το καθεστώς Τσαουσέσκου την εξυπηρέτησε, για τους δικούς του λόγους, υποχρεώνοντας πολλούς ιερείς και πιστούς της Γραικοκαθολικής (Ουνίτικης) Εκκλησίας, να υπαχθούν στην Ορθόδοξη.

Το 1941 ο Αντονέσκου δικαιολόγησε με επιστολή του στον δικηγόρο Wilhelm Filderman που ήταν επικεφαλής της Εβραιορουμανικής κοινότητας το διωγμό των Εβραίων της Βεσσαραβίας με την πρόφαση πως συνεργάζονταν με τους Σοβιετικούς. Στις 11 του Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς του ξανάγραψε πως δεν γινόταν να επιτρέψει να καταστραφεί το ρουμανικό έθνος από τους Εβραίους στο όνομα των κακώς εννοούμενων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στη δίκη του (Μάης 1946) επικαλέστηκε το γεγονός πως πολλοί Εβραίοι των περιοχών της Βλαχίας, της Μολδαβίας και της Ν.Τρανσυλβανίας επέζησαν χάρις την απόφασή του να καθυστερήσει την μεταφορά τους το φθινόπωρο του ‘42 στην Πολωνία. Βεβαίως η ποινή του ήταν θάνατος στο απόσπασμα (το Noέμβρη, βλ.βίντεο)

H Yπερδνειστερία, δηλαδή η ανατολική όχθη του Δνείστερου στη Μολδαβία, έγινε περιβόητη για τα κολαστήρια στρατόπεδα εξόντωσης Peciora, Akhmechetka, Bogdanovka, Domanovka and Obodovka. Τάγματα δολοφόνων επανδρωμένα από τη ρουμανική μιλίτσια Jandarmeria Română και από Ουκρανούς παρακρατικούς με την ανοχή των τοπικών αρχών έκαναν τη χώρα θέατρο χιλιάδων εκτελέσων, ειδικά μετά το φόβο για τη διάδοση του τύφου. Στις 16.12.1941 ο Αντονέσκου δήλωνε στη Βουλή πως δεν τον νοιάζει αν 1000 Γιντς (υποτιμητικά οι Ιουδαίοι) πεθάνουν ή αν πεθάνουν και όλοι. Μόνο μεταξύ 21-24 and 28–31 (η σφαγή διακόπηκε από τους ευσεβείς δολοφόνους λόγω των Χριστουγέννων) οι Ρουμάνοι και Ουκρανοί Ορθόδοξοι δολοφόνησαν 70.000 Εβραίους στο στρατόπεδο της Μπογκτάνοβτσα για να ανακοπεί η διάδοση της επιδημίας στον τοπικό χριστιανικό πληθυσμό. Στην κατεχόμενη Οδησσό οι Ρουμάνοι δολοφόνησαν πάνω από 36.000 Εβραίους κατά τις μετριοπαθέστερες εκτιμήσεις.

פוגרום_יאשי_5Το καλοκαίρι του 1942 ο Αντονέσκου εξαπέλυσε ένα Porajmos , δηλαδή μια γενοκτονία των Ρομά διατάζοντας την εξορία στην Υπερδνειστερία όλων όσων ζούσαν στο τμήμα της σημερινής Ρουμανίας, την πρώην Μολδοβλαχία, που ονομάζεται «Παλαιό Βασίλειο» (Vechiul Regat) και την εγκατάστασή τους σε στρατόπεδο κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Μαζί τους εκτόπισε πάνω από 2.000 αντιρρησίες συνείδησης Ειρηνιστές κα οπαδούς του ελεύθερου Έρωτα, της Εκκλησίας των λεγόμενων «Ιννοκεντιανών» της Βεσσαραβίας, οπαδών του μοναχού Ιννοκέντιου (Ιωάννη Levizor) που είχαν αποσχιστεί από τις Ορθόδοξες Εκκλησίας Ρωσίας, Ουκρανίας, Μολδαβίας και Ρουμανίας στις αρχές του 20ου αιώνα, οι οποίοι επιβιώνουν συρρικνωμένοι αριθμητικά καταδιωγμένοι και από τους «Κομμουνιστές», μέχρι σήμερα.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία ζήτησε να επωφεληθεί και να ασκήσει Ιεραποστολή στην Υπερδνειστερία στους Βαπτιστές και στους Ιννοκεντιανούς καθώς και σε Χριστιανούς Μάρτυρες του Ιεχωβά. Στη δίκη του ο δικτάτορας τη δικαιολόγησε λέγοντας πως πολλοί από αυτές τις τρεις ομάδες ήταν μέλη της τα οποία αποσχίστηκαν για να δηλώσουν αντιρρησίες συνείδησης και να γλυτώσουν τη στράτευση. Τώρα τι είδους ιεραποστολή συνιστούσε ο εκβιασμός της εκτέλεσης, είναι γνωστό και από τις ιεραποστολές των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και των Σλάβων τσάρων (Paul A. Shapiro, “Faith, Murder, Resurrection. The Iron Guard and the Romanian Orthodox Church”, in Kevin P. Spicer, Antisemitism, Christian Ambivalence, and the Holocaust, Indiana University Press, Bloomington, 2007).

Σύμφωνα με τους Ιστορικούς Antony Polonsky και Joanna B. Michlic κανένα από τα σφαγεία δεν διεκπεραιώθηκε από Γερμανούς Ναζί. Ασφαλώς τα ενεθάρρυναν, μερικά μπορεί να τα συντόνισαν, αλλά τη βρωμοδουλειά την έκαναν Ρουμάνοι. Σε ότι αφορά τους Ρομά οι εκτοπίσεις περιλαμβάνουν 25.000 άτομα. Σύμφωναμε τους ιστορικούς Dennis Deletant και τον Ρουμάνο Αδριανό Cioroianu, τα στοιχεία για τις ευθύνες του Αντονέσκου στη δίκη του 1946 ήταν τόσο επαρκή που θα τον καταδίκαζαν σε θάνατο και σε ένα δυτικό συμμαχικό δικαστήριο. Το ότι ποσοστιαία οι απώλειες των Εβραίων ήταν χαμηλότερες από τα γερμανικά σφαγεία ακούγεται παράδοξο αλλά όχι ανερμήνευτο. Ο Αντονέσκου ήταν ένας τοπικός τύραννος, το ρουμανικό επιτελείο των ανθρωποεξοντώσεων ήταν ερασιτεχνικό και βαλκάνιο, οι Ναζί της Γερμανίας ήταν καθαροί επαγγελματίες του εγκλήματος («The Holocaust in Romania: Uncovering a Dark Chapter». By: Iulia Padeanu Advised by: Professor Donald Dietrich).

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μπορεί άνετα να κατηγορηθεί το λιγότερο για βλάσφημο αντισημιτισμό, για ευλογία των Λεγεωναρίων δολοφόνων προδρόμων του Αντωνέσκου, για σιωπή στην Υπερδνειστερία, για ταυτόχρονη και για παράλληλη «ιεραποστολική» δράση εκεί κάτω από την προστασία του καθεστώτος, για αγιοποίηση ή ανοχή της «λαϊκής» αγιοποίησης ιερέων της όπως του ιερέα Ilie (Ηλία) Lăcătușul, φίλου της «Λεγεώνας του «Αρχάγγελου Μιχαήλ» και «ιεραπόστολου» στη Βεσσαραβία και στην Υπερδνειστερία (1942-1943), (Irina Stahl-Institute of Sociology Romanian Academy, «The Romanian Saints: Between Popular Devotion and Politics”, βραβευμένο το 2014 από την American Folklore Society). Η ύποπτη και αποκρουστική μούμια του αμφιλεγόμενου παπά συντηρείται και διατίθεται σε προσκύνηση με τιμές αγίου, χωρίς να ντρέπεται κανείς. Ακόμη και ανώτεροι κληρικοί της όπως ο Bησσαρίων Puiu, μητροπολίτης της Υπερδνειστερίας, που φιλοδοξούσε να στήσει επισκοπή στη ναζιστική Γερμανία («Antisemitism, Christian Ambivalence, and the Holocaust», Kevin P. Spicer Indiana University Press-2007) ή ο Bαλεριανός Τrifa (1914-1987-φωτ), συνεργάστηκαν με τη Σιδηρά φρουρά. Μετά την απελευθέρωση της χώρας το έσκασαν στο εξωτερικό. Ο δεύτερος κατέφυγε το 1950 στις ΗΠΑ, επωφελούμενος από το κλίμα του ψυχρού πολέμου, φτάνοντας να αναδειχθεί σε ορθόδοξο αρχιεπίσκοπο του Ντιτρόιτ (1957-1984). Η αποκάλυψη όμως ύστερα από δίωξη του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης της συνεργασίας του με τη ‘Σιδηρά Φρουρά’, τον ανάγκασε να αυτοεξοριστεί και να πεθάνει στην Πορτογαλία. Υπάρχει μια «απειλή» του αντισημίτη, αντικομμουνιστή και βασιλόφρονα πατριάρχη Νικόδημου να παραιτηθεί (23.11.1942) διαμαρτυρόμενος για την εξόντωση του εβραϊκού πληθυσμού, αλλά αυτό μάλλον πρέπει να το αποδώσουμε στις πιέσεις που δεχόταν από σειρά γεγονότων όπως αυτό της συγκινητικής δήλωσης 120 οικογενειών χωρικών του Kubmarus της Τιμισοάρα, που ανήκαν στην εβραιο-χριστιανική σέχτα των Σαββαταριανών, πως δεν μπορούν να μείνουν σιωπηλοί στο έγκλημα και προτιμούν να μοιραστούν την τύχη των Εβραίων. Η μακρά σειρά των προκαθημένων της πατριαρχών που άσκησαν οι ίδιοι κοσμικοί εξουσία ή ευλόγησαν απολυταρχικά μοναρχικά και καθαρά φασιστικά καθεστώτα και τελικά και το φρικαλέο σταλινικό σύστημα Τσαουσέσκου (Μύρων, Νικόδημος, Ιουστινιανός, Ιουστίνος, Θεόκτιστος), αποδεικνύει πως η σύμπλευση της Εκκλησίας με τις καταπιεστικές κοσμικές εξουσιαστικές καταστάσεις, σύμφωνες και με τη βυζαντινή και την οθωμανική της παράδοση, της έχει γίνει δεύτερη φύση (Cristian Romocea “Religious Nationalism and State Identification in Post-Communist Romania”-2013). Ενδεικτικά μπορούμε να επισημάνουμε πως ένας από τους πνευματικούς πατέρες και καθοδηγητές του αντισημιτισμού και του φασισμού ήταν ο «φιλόσοφος» Nichifor Crainic (ψευδώνυμο του Ion Dobre), καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Βουκουρεστίου (1889-1972). Στις 4 Μάρτη του 1923 ήταν η IPSV0406Ορθόδοξη Εκκλησία που ευλόγησε τις 42 σημαίες των Λεγεωναρίων του Κοντρεάνου στη Μητρόπολη του Ιασίου και πολλοί νεαροί ιερείς ακολουθούσαν τις αντισημιτικές διαδηλώσεις των φοιτητών των χριστιανικών Σχολών. Ο ίδιος ο πατριάρχης Νικόδημος πρόσθεσε τον Μπολσεβικισμό στα ιουδαϊκά αμαρτήματα του Σατανισμού και ο Μολδαβός μητροπολίτης Ειρηναίος ονόμασε τους Χίτλερ, Αντονέσκου και τον Φινλανδό Μάνερχαιμ, σαν «Αρχάγγελους του Θεού που με το σημείο του Σταυρού οδηγούν τις στρατιές τους κατά του κόκκινου σαν τη φωτιά Δράκου και της Συναγωγής του Σατανά» («The Origins and Onset of the Romanian Holocaust Henry Eaton», Wayne State University Press -2013).

Ακόμη και σήμερα σε καθεστώς «Δημοκρατίας», η φωνή αυτής της Εκκλησίας ακούγεται δυνατά και προκλητικά στους τομείς του εθνικισμού, στις επιθέσεις κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στον απόηχο των σκανδάλων (ο ίδιος ο πατριάρχης Θεόκτιστος κατηγορήθηκε από τον ρουμανικό Τύπο ως πράκτορας της Σεκουριτάτε, ως ομοφυλόφιλος, και ως μέλος νεοναζιστικής ομάδας που κατέστρεψε συναγωγή του Βουκουρεστίου). Ο Μεσαίωνάς της εκδηλώθηκε πρόσφατα και με την αποκρυφιστική αγυρτία των Εξορκισμών της, όπως αυτών του δολοφόνου και βασανιστή εξορκιστή ιερέα της Δανιήλ Corogeanu (2005), της σατανικής ηγουμένης και των τριών καλογραιών βοηθών του («Romania: Prison for Priest and Nuns in Exorcism Death». N.York Times. Febr.20, 2007). Είναι ταυτισμένη με τη χειρότερη εκδοχή του «καισαρισμού» και οι ευθύνες της για το ρουμανικό Ολοκαύτωμα προφανείς.

Βίντεο: Η εκτέλεση του δικτάτορα

https://www.youtube.com/watch?v=Ak6jwsLS9Sk

 

12 Comments on Το ολοκαύτωμα των Ρομά και των Εβραίων της Ρουμανίας (1941). Ο ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας

  1. laskaratos // May 2, 2016 at 1:16 pm // Reply


    Corneliu Zelea Codreanu
    Υμνητικό βίντεο αφιέρωμα στον ευλαβή Ορθόδοξο φασίστα δολοφόνο αρχηγό της “Σιδηράς Φρουράς” των Λεγεωναρίων του Αρχαγγέλου Μιχαήλ”.
    Η κηδεία αυτού και των 13 συντρόφων του το Δεκέμβρη του 1940

    Tribute to Corneliu Zelea Codreanu The Captain

    Οι Λεγεωνάριοι του Αρχάγγελου Μιχαήλ
    Imnul muncitorilor Legionari Mişcarea Legionară!

    Like

  2. laskaratos // May 2, 2016 at 1:32 pm // Reply

    O Miron Cristea (Μύρων Κρίστεα) ήταν ο πρώτος Πατριάρχης της ρουμανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μεταξύ των ετών 1938 και 1939, ήταν επίσης πρωθυπουργός της Ρουμανίας. Ως πρωθυπουργός προώθησε την ακύρωση της ρουμανικής ιθαγένειας που κατείχαν οι Εβραίοι της χώρας. Το 2010, η Εθνική Τράπεζα της Ρουμανίας εξέδωσε εορταστικό κέρμα τιμώντας τη μνήμη αυτού του σφοδρού αντισημίτη.

    Romanian Antisemitic Patriarch – National Bank of Romania
    Ανέβηκε στις 31 Αυγ 2010
    Miron Cristea was the first Patriarch of the Romania Orthodox Church. Between 1938 and 1939 he also was the Prime Minister of Romania. As Prime Minister he promoted the cancelation of the Romanian citizenship held by the Romanian Jews. In 2010, the National Bank of Romania issued a commemorating coin honoring the memory of this vehement anti-Semite.

    Βίντεο στη μνήμη του αντισημίτη πατριάρχη και πρωθυπουργού-δικτάτορα

    Comemorarea Patriarhului Miron Cristea

    Liked by 1 person

  3. laskaratos // May 3, 2016 at 4:50 am // Reply


    Μια καθαρά κρατική Ορθόδοξη Εκκλησία. Oι Μητροπολίτες Ειρηναίος Mihălcescu της Μολδαβίας και Sucaeva, ο Νήφωνας Criveanu της Ολτενίας, μαζί με τον Πατριάρχη Νικόδημο Munteanu επισκεπτόμενοι με στρατιωτική συνοδεία και αποχωρούντες από το βασιλικό παλάτι (1939), για να δώσει διαβεβαίωση πίστης στο βασιλιά Kάρολο ΙΙ, ο νεοεκλεγείς πρώτος.
    O Μιχαλέσκου είχε εκδώσει το 1930 την “Τeologia luptatoare” (Μαχητικη Θεολογία)

    που χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από ιερείς και ιεροσπουδαστές, γεμάτη με όλες τις χυδαίες και κοινότοπες αντισημιτικές συκοφαντίες.
    Βλ. για το βιβλίο σελ. 320 του “Inventing the Jew Antisemitic Stereotypes in Romanian and Other Central-East European Cultures”. Andrei Oisteanu Foreword by Moshe Idel Translated by Mirela Adascalitei. University of Nebraska Press 2009 (Winner of the 2011 Alexandru D. Xenopol prize awarded by the Romanian Academy).
    __________


    Κρυμμένες πίκρες-Διωγμοί των Ρομά της Ρουμανίας κατά το Ολοκαύτωμα.
    Ένα ντοκιμαντέρ για Ρουμάνους Ρομά, που εμφανίζει επιζώντες που περιγράφουν τις εμπειρίες τους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Η ταινία δείχνει επίσης τη ζωή του σήμερα και τα τρέχοντα ζητήματα των Ρομά, όπως η φτώχεια οι διακρίσεις, οι παραδόσεις τους, όπως αυτές εμφανίζονται σε γάμους και κηδείες.

    Like

  4. laskaratos // May 3, 2016 at 5:53 am // Reply

    Η νεότερη φυσική εξέλιξη αυτής της αμετανόητης φασιστικής, αντισημιτικής, ξενοφοβικής, ομοφοβικής, μισαλλόδοξης Εκκλησίας:

    Όταν άνοιξαν με την έγκριση της Βουλής οι φάκελοι της μυστικής Αστυνομίας του καθεστώτος Τσαουσέσκου, ο πατριάρχης Θεόκτιστος, σκεύος εκλογής της Ελένας Τσαουσέσκου με την οποία αντάλλασε και δώρα, αποκαλύφθηκε πως ήταν φιλο-Ναζί, μέλος της Λεγεώνας του Αρχάγγελου Μιχαήλ, ομοφυλόφιλος, αντισημίτης και το 1941 πήρε μέρος στο βανδαλισμό μιας Συναγωγής. Έτσι εκβίαζε το καθεστώς Τσαουσέσκου τους ηγέτες της Εκκλησίας που συνεργάστηκαν μαζί του. Ο Θεόκτιστος αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1989 αλλά ζήτησε συγνώμη («…Ζητούμε συγγνώμη για τον φόβο που είχαμε να αντισταθούμε ανοιχτά στη δικτατορία, καθώς και για τον τρόπο που αναγκαστήκαμε να εγκωμιάζουμε τον δικτάτορα») και με τη βοήθεια του Προέδρου Ιλιέσκου επανήλθε. Η Εκκλησία απέδωσε τις κατηγορίες σε χαλκευμένες από τη Σοβιετική Ένωση πληροφορίες, δεν μπόρεσε όμως να ξηγήσει γιατί ο Θεόκτιστος, όπως και οι δυο προκάτοχοί του, συνεργάστηκε τόσο στενά με τον Τσαουσέσκου.
    ( http://www.beliefnet.com/News/2001/03/Allegations-Against-Romanian-Patriarch-Criticized.aspx#0YvFBAZUOOUUGtcW.99
    https://en.wikipedia.org/wiki/Teoctist_Ar%C4%83pa%C8%99u )
    Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρουμανίας είναι σταθερός φραγμός σε κάθε δημοκρατική και προοδευτική εξέλιξη στη χώρα. Υποστήριξε με πάθος στην μετακομμουνιστική εποχή την φυλάκιση των Ομοφυλόφιλων, με μόνη εξαίρεση τον μητροπολίτη Βανάτου Νικόλαο, που είπε πως η ομοφυλοφιλία είναι αμαρτία και ασθένεια (!) αλλά οι δράστες δεν πρέπει να φυλακίζονται. Ο άγιος Θεόκτιστος αντιτάχτηκε και στην υιοθεσία παιδιών από ομφυλόφιλους. («Religion and Politics in Post-Communist Romania», Lavinia Stan,Lucian Turcescu, από σελ. 178).
    Ο Μητροπολίτης Βανάτου κινδύνεψε να διωχθεί όταν πήρε τη θεία Μετάληψη το 2008 σε ελληνοκαθολική (Ουνιτική) Εκκλησία στην Τιμισοάρα, από τα χέρια του παπικού Νούντσιου.

    Το 2005 ένας νεαρός αρχιμανδρίτης ο Δανιήλ Corogeanu βασάνισε, φίμωσε και σταύρωσε σε συνεργασία με την ηγουμένη και με τις καλόγριες μιας μονής, μια νεαρή σχιζοφρενή καλόγρια για να της βγάλει τα δαιμόνια που είχε μέσα της.

    http://www.dailymail.co.uk/news/article-2692892/Romanian-priest-jailed-killing-young-nun-CRUCIFIED-botched-exorcism-ritual.html
    Σχετικό βίντεο:

    H υπόθεση ενέπνευσε και τη βραβευμένη τo 2012 στις Κάννες ταινία «Beyond The Hills», που βασίστηκε σε νουβέλα της Tatiana Niculescu Bran.

    Like

  5. shadesmag // May 3, 2016 at 9:33 am // Reply

    Πάρα πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία ίσως να άξιζε ένα νέο άρθρο

    Like

  6. laskaratos // May 3, 2016 at 12:23 pm // Reply

    Πράγματι τα στοιχεία είναι τόσα πολλά που δεν ξέρεις ποιο να πιάσεις και πιο ν’αφήσεις, με δεδομένο μάλιστα πως στην Ελλάδα δεν έχουν βρει τη θέση που τους αξίζει.

    Στην ελληνική βιβλιογραφία το θέμα είναι απών.
    Μια εξαίρεση:


    Το Ολοκαύτωμα στα Βαλκάνια
    Συλλογικό έργο
    επιμέλεια: Νίκος Μαραντζίδης, Στράτος Δορδανάς, Νίκος Ζάικος, Γιώργος Αντωνίου
    μετάφραση: Γιώργος Χρηστίδης, Νίκος Α. Μαραντζίδης, Βάιος Καλογρηάς, Σπύρος Κακουριώτης, Τζέκης Μπενμαγιόρ
    Επίκεντρο, 2011
    672 σελ.

    Στο βιβλίο αυτό περιέχονται μελέτες για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στις βαλκανικές χώρες και στην Ελλάδα.
    Συγγραφείς από πολλές βαλκανικές χώρες ερευνούν το Ολοκαύτωμα στην Κροατία, την Σερβία, τη Βουλγαρία, την Υπερδνειστερία και την Ελλάδα.
    Παράλληλα εξετάζονται η μνήμη του Ολοκαυτώματος στη σημερινή εποχή και τα προβλήματα ένταξης της γενοκτονίας στη συλλογική εθνική μνήμη των βαλκανικών χωρών.

    Πράγματι χρειάζεται και δεύτερο άρθρο και αυτά τα σχόλιά μου εδώ επέχουν τη θέση του, αφού χρονικά δεν υπάρχει η δυνατότητα.

    Κάτι σημαντικό είναι πως η λαϊκή ευπιστία, ανοησία, άγνοια αλλά και κακοήθεια, πλαισιώνει πρόθυμα και δικαιολογεί ή προσποιείται πως αγνοεί αυτές τις καταστάσεις.
    Μια τέτοια περίπτωση είναι αυτή του ιερέα Ilie (Ηλία) Lăcătușul, φίλου της “Σιδηράς Φρουράς” και “Ιεραποστόλου” της ελεεινής μορφής στην Υπερδνειστερία, την οποία αναφέρω και στο άρθρο.
    Νομίζω πως δεν έχω το δικαίωμα να στερήσω το μπλογκ από τη ζωοποιό και θαυματουργό Χάρη της αποκρουστικής ιερής και κερδοφόρας μούμιας του:

    Στοιχεία για το υπό αγιοποίηση πτώμα, παρακάτω:

    Irina Stahl
    “The Romanian Saints: Between Popular Devotion and Politics”
    Edited by Gábor BARNA and István POVEDÁK
    Department of Ethnology and Cultural AnthropologySzeged, 2014
    Published with the support of the Hungarian National Research Fund (OTKA) Grant Nk 81502 in co-operation with the MTA-SZTE Research Group for the Study of Religious Culture.
    ………………………..
    Father Ilie Lăcătușul, the Popular Saint

    Among the saints from the prisons, Ilie Lăcătușul is a particular gure. A priest

    and survivor of the communist prisons, he began to be venerated as a saint fol-lowing the discovery of his incorrupt body in 1998. Exhibited to the public around the same time as the relics from Aiud, it continues to have a great impact on peo-ple, being a constant source of miracles.

    Ilie Lăcătușul was born into a poor rural family from Vâlcea County, in 1909. After completing his education at the Theological Seminary in Râmnicul Vâlcea, and later, at the Theological Faculty in Bucharest, he became a priest (1934) and

    was assigned to a parish in Olt County. During the massive repressive measures

    taken against the clergy in 1952, he was arrested and sent to the Galeșu labour

    camp, to work on the Canal.
    The accusations against him included: his former

    affiliation with the Legion Movement and his missionary work in Bessarabia and Transnistria during the war (1942-1943)………..

    Like

  7. Για τον Ναζιστή Ρουμάνο Αρχιεπίσκοπο του Ντιτρόιτ Βαλεριανό (Τρίφφα),

    μια σπάνια αναφορά στον ελληνικό Τύπο:

    http://www.kathimerini.gr/884058/gallery/politismos/vivlio/nazi-vrhkan-stegh-sthn-amerikh
    ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
    ΒΙΒΛΙΟ 20.11.2016
    Ναζί βρήκαν στέγη στην Αμερική…

    ΣΙΣΣΥ ΑΛΩΝΙΣΤΙΩΤΟΥ

    ERIC LICHTBLAU
    Οι ναζί της διπλανής πόρτας
    μτφρ.: Αριάδνη Λουκάκου
    εκδ. Ποταμός, 2016, σελ. 440
    ………………
    Από τη Ρουμανία, όμως, μια μεγάλη μορφή όχι απλώς βρήκε καταφύγιο αλλά έγινε ο θρησκευτικός ηγέτης της Ρουμανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αμερική: ο επίσκοπος Τρίφα, ο οποίος, μεταξύ άλλων, δεν είχε και κανένα πρόβλημα να παραδεχθεί ακόμα και σε συνέντευξη των New York Times ότι είχε φορέσει τη φασιστική στολή της Σιδηράς Φρουράς στη Ρουμανία και είχε βοηθήσει –όχι μόνο με πύρινους αντισημιτικούς λόγους– στο πογκρόμ των Εβραίων.
    ……………………..
    __________________________

    Η ελληνική έκδοση

    η αγγλόφωνη έκδοση


    University of California Television (UCTV)
    Δημοσιεύτηκε στις 23 Ιουν 2017
    ΕΓΓΡΑΦΉ 314 ΧΙΛ.
    SUBSCRIBE SUBSCRIBED UNSUBSCRIBE
    (Visit: http://www.uctv.tv/) In his highly-acclaimed book, The Nazis Next Door, Eric Lichtblau tells the shocking and shameful story of how America became a safe haven for Hitler’s men. Lichtblau explains here how it was possible for thousands of Nazis — from concentration camp guards to high-level officers in the Third Reich — to move to the U.S. after WWII, and quietly settle into new lives as Americans. Some of them gained entry as self-styled refugees, while others enjoyed the help and protection of the CIA, the FBI, and the military, who put them to work as spies, intelligence assets, and leading scientists and engineers. Lichtblau’s book draws from once-secret government records and interviews, telling the full story of the Nazi scientists brought to America, and the German spies and con men who followed them and lived for decades as Americans. He is presented by the Holocaust Living History Workshop at UC San Diego. Series: “The Library Channel” [6/2017]
    __________________

    https://latvianlegion.org/index.php?en/accused/hazners/press/level-1980-01-12-DAYTONA-BEACH-MORNING-JOURNAL-ABC-News-Show-Investigates.ssi
    ABC News Show Investigates Nazis Living in America

    Daytona Beach Morning Journal, January 12, 1980
    TV Section
    Original archived at news.google.com, retrieved 10-January-2016

    VALERIAN TRIFA AND STATE UNIVERSITY OF NEW YORK STUDENTS

    NEW YORK — There are more than 200 alleged Nazi war criminals now living in America who are responsible for the deaths of as many as two million people. How did these Nazis and Nazi collaborators manage to get into this country, and how have they managed to stay? The U.S. is currently a haven for hundreds of such alleged war criminals; only Argentina and West Germany are thought to have more.
    ABC News presents the most comprehensive examination of Nazis in America ever televised — exploring how they got here, why they have been able to stay, and why effective legal action against them is starting only now — in the documentary special, “ABC News Closeup — Escape from Justice: Nazi War Criminals in America,” airing Sunday at 7 p.m., on Channel 9.
    * * *
    OF THE MORE THAN 200 such cases under investigation in the United States, only 16 are now in litigation. One case Involves an American citizen and an archbishop of the Romanian Orthodox church — Valerian Trifa, left photo, who is accused of initiating a program [sic.] in Romania.
    ………………….

    Like

  8. http://www.imerodromos.gr/1920-1950-i-chamenes-efkeries-gia-to-komma-tis-ekklisias-1/

    ημερόδρομος

    ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ • 2 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2017

    1920-1950: Οι χαμένες ευκαιρίες για το «κόμμα της Εκκλησίας» (1)

    Χριστιανικά κόμματα στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου- Η Εκκλησία της Ελλάδος ζητάει να συμμετέχει στα νομοθετικά όργανα- Η Πολιτεία διορίζει αρχιεπίσκοπο και μητροπολίτες- H Iεραρχία συζητά για την ίδρυση χριστιανικού κόμματος

    …………………………………

    Οι περιπτώσεις της Ρουμανίας και Γιουγκοσλαβίας


    Ο πατριάρχης Ρουμανίας Μύρων σκληρός εθνικιστής και αντισημίτης

    Στον ορθόδοξο χώρο και σε χώρες με πλειοψηφία των ορθοδόξων όπως η Γιουγκοσλαβία, ή με συμπαγή ορθόδοξο πληθυσμό όπως η Ρουμανία, συναντάμε τη θεσμοποιημένη συμμετοχή εκπροσώπων της Εκκλησίας στα νομοθετικά όργανα.

    Για τη Γιουγκοσλαβία και τη συμμετοχή ιερέων στα νομοθετικά όργανα υπάρχει ειδική αναφορά στο περιοδικό «Εκκλησία»( 9.4.1926). Στη Ρουμανία ο πατριάρχης και τα μέλη της Συνόδου συμμετείχαν στη Γερουσία. Μάλιστα, το διάστημα 1927-1930, ο πατριάρχης Μύρων διετέλεσε μέλος της τριμελούς αντιβασιλείας που επιτρόπευε τον ανήλικο βασιλιά Μιχαήλ. Το 1938, όταν ο φιλογερμανός βασιλιάς Κάρολος κατέλυσε το υποτυπώδες αντιπροσωπευτικό σύστημα και περιβλήθηκε με δικτατορικές εξουσίες, διόρισε τον πατριάρχη Μύρωνα πρωθυπουργό. Βαθειά εθνικιστική και αντισημιτική η ρουμανική Εκκλησία στην καλύτερη περίπτωση αντιμετώπισε με αδιαφορία (αν όχι και με την έγκρισή της) την εξόντωση εκατοντάδων χιλιάδων Εβραίων στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν τη χώρα κυβερνούσε ο δικτάτορας στρατάρχης Αντωνέσκου. (Ειδικότερα για την ρουμανική Εκκλησία και την κατάστασή της στη δεκαετία του ’30 πολλά στοιχεία υπάρχουν στα αφιερώματα της «Εκκλησία» 8.2 και 22.2.1941).

    Αίτημα για συμμετοχή στα νομοθετικά όργανα

    Στην Ελλάδα, ήδη από τις αρχές του 1920, πολλοί μητροπολίτες ζήτησαν την ενεργότερη ανάμιξη της Εκκλησίας στα πολιτικά πράγματα, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της στα νομοθετικά όργανα της χώρας.
    …………………………….

    Like

  9. laskaratos // March 3, 2018 at 10:05 pm // Reply

    Δαβάκης, βουλευτής Λακωνίας της ΝΔ:

    Liked by 1 person

  10. laskaratos // August 2, 2018 at 4:50 am // Reply

    http://www.efsyn.gr/arthro/ekdilosi-imeras-mnimis-gia-olokaytoma-ton-roma

    Εκδήλωση Ημέρας Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Ρομά
    01.08.2018


    Η Ημέρα Μνήμης τιμά τα θύματα του «Αφανισμού» («Ποράιμος») των Τσιγγάνων κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

    Like

5 Trackbacks / Pingbacks

  1. Οι 10 πιο διαβασμένες αναρτήσεις του Shades για το 2016 – Shades magazine
  2. Εθνικό Θέατρο: Μια παράσταση για τη συλλογική υποκρισία και τον Αντισημιτισμό… – Shades magazine
  3. Ο δεσπότης Σπάρτης ως ποιμήν των θαυμαστών του Σταυρωτή Μεγαλέξανδρου | αυτόνομη πρωτοβουλία ενάντια στη λήθη
  4. Ο δεσπότης Σπάρτης ως ποιμήν των θαυμαστών του Σταυρωτή Μεγαλέξανδρου
  5. Ο δεσπότης Σπάρτης ως ποιμήν των θαυμαστών του Σταυρωτή Μεγαλέξανδρου | Ώρα Κοινής Ανησυχίας

Leave a reply to laskaratos Cancel reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.